Sanayici, Enerji Devlerine Kurban mı Ediliyor?

Kendi kullandığı enerjiyi üreten fazlasını ise devlete satan GES tesislerine kota koyan ve fazla enerjiyi devlete ücretsiz verilmesini getiren ve sanayicilerin eleştirdiği elektrik üretim düzenlemesi yürürlüğe girdi.

Lisanssız elektrik üretim tesislerinde satışa konu edilebilecek ihtiyaç fazlası elektriğin hesabında, tesisin bir önceki takvim yılında şebekeden çektiği mahsuplaşılmamış toplam elektrik miktarı esas alınacak.

EPDK, ENERJİ DEVLERİNE Mİ ÇALIŞIYOR?

Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun (EPDK) Resmi Gazete'nin dünkü sayısında yayımlanan kararına göre, bir önceki yıl tesisin tüketimi olmaması halinde bu tüketim miktarı, mevcut aylık tüketimlerinin ortalaması baz alınarak yıllık bazda hesaplanacak.

Lisanssız elektrik üretim tesislerinin içinde bulunulan yılda şebekeden çektiği mahsuplaşılmamış elektrik tüketiminin bu şekilde belirlenen toplam elektrik tüketimini geçmesi halinde, satışa konu edilecek ihtiyaç fazlası enerji, içinde bulunulan yıl verileri dikkate alınarak hesaplanacak.

Kararda, üretim ve tüketim tesisinin aynı ölçüm noktasında yer aldığı tesislerde, mahsuplaşılmamış ham tüketim miktarının, tesis edilecek tek yönlü üretim sayacı verileri dikkate alınarak belirlenmesine hükmedildi.

Bu yöntemlerle belirlenen tüketim miktarı esas alınarak belirlenecek ihtiyaç fazlası enerjinin üzerinde üretilerek şebekeye verilen enerji, görevli tedarik şirketi tarafından üretilerek sisteme verilmiş olarak kabul edilecek. Bu enerjiyle ilgili piyasa işletmecisi ve tedarik şirketi tarafından herhangi bir ödeme yapılmayacak ve YEKDEM'e bedelsiz katkı olarak dikkate alınacak.

Kurulu gücü 50 kW ve altındaki mesken abone grubu ile ilişkilendirilen üretim tesisleri EPDK'nın bu kararının kapsamı dışında tutuldu.

EPDK bu kararıyla Anadolu’nun birçok noktasında yatırım yapan sanayicilere büyük bir darbe vurmakla kalmıyor, enerjiyi lisanslı üreten ve birçoğu beşli holding  içinde yere alan ve  devlete satan enerji devlerinin pazar payını yükselterek rantiyecileri koruyan bir adım atmış oldu.

SANAYİCİ TEPKİLİ

Karara tepki gösteren  sanayiciler;  "Ülkemizin ciddi bir enerji açığı var. Yenilenebilir enerji tam da ihtiyacımız olan, yeşil dönüşümün ruhuna uygun bir yatırım. Şimdi hukuka uygun olmayan biçimde geriye dönük, geçmiş yatırımları da kapsayacak bir şekilde tüketim fazlasının bedelsiz olarak YEKDEM'e aktarılması planlanıyor. Cari açığımızın ana kaynağı ithal ettiğimiz enerji iken ve yerli kaynaklarla enerji üretimini artırabilmek için çaba gösterirken, yeni yatırımcılarımızı caydıracak, daha önce yatırım yapmış olanları da sıkıntıya sokacak olan bu değişikliğin bir kez daha gözden geçirilmesi gerekir" demişti.

"OYUNUN ORTASINDA KURAL DEĞİŞTİRİLDİ"

Sektör temsilcileri düzenlemenin tekrar gözden geçirilmesi gerektiğini vurgulayarak "2019 yılından itibaren bu alanda birçok firma yüzbinlerce dolarlık krediler kullanarak yatırım yaptı. Şimdi geriye dönük olarak hayata geçirilen bu düzenleme hem büyük ve çok sayıda mağduriyetler oluşturacaktır. Enerjinin özellikle de yenilebilir enerjinin bu denli önemli olduğu süreçte karar yeniden gözden geçirilmesi gerekiyor" dedi.

ÖZTÜRK: “ÜRETİCİ CEZALANDIRILIYOR”

Konuya ilişkin açıklamalarda bulunan Elazığ Organize Sanayi Bölgesi Başkanı Suat Öztürk de kararı eleştirerek, ilk defa bir kurumun kendini kanundan önde gördüğünü söyledi. 

“2023’TE SEÇİM VAR VE FİRMALAR ATEŞ PÜSKÜRÜYOR”

2023’te seçim olduğuna dikkat çeken Başkan Öztürk, firmaların ateş püskürdüğünü söyledi.   Öztürk, Enerji Piyasası Denetleme Kurumuna da seslenerek, karardan dönülmesi gerektiğini vurgulayarak, Ankara’yı işaret etti. Başkan Öztürk, Elazığ sanayisini  geliştirmek için çalışırken, Avrupa’da güneş panelleri  desteklenirken, Türkiye’de kösteklendiğini kaydetti. 

ÖZTÜRK: "ENERJİDE DIŞA BAĞIMLIYKEN BU KARAR NEYİN NESİ"

Yönetmelik hakkında bilgiler veren Suat Öztürk, “GES dediğimiz güneş enerji sistemleri OSB ve diğer tesisleşmeler için çeşitli branşlarda bunlara önem verilerek yer verildi. Buradaki amaç fabrikaların güçleri miktarında çatıları da müsaitse güneş enerjisi panelleri kurarak temiz enerji ile hem ülke ekonomisine hem de kendi ekonomilerine katkı sağlamak. Fazla elektriği ise devletin kurumlarına satmak. Bunda kimsenin kaybı ve itirazı yok. Ülkenin ekonomik yapısına bakıldığında enerjide dışa bağımlılığımız var.”

“EPDK, KENDİNİ KANUNUN ÜSTÜNDE GÖRÜYOR”

 Çıkartılan kanunların yayınlandığı günden yürürlüğe girmesi gibi genel ve bağlayıcı bir hukuk gerçeğine rağmen EPDK tarafından çıkartılan yasanın 2019 tarihinden itibaren geçerli olması gibi bir şartı koşamayacağına vurgu yapan Öztürk şunları söyledi:

“Geçmişe yönelik hiçbir kanunda yürürlüğe girdiği tarihten evvelini kapsamaz. Yürürlüğe girdiği tarihten sonrasını kapsar. Bir kurum kendisini kanundan önde görüyor ve diyor ki ben 2019’dan bu yana kurulan bütün işletmeler tükettiği kadar elektriğini kullanır kalanını ben almıyorum. Sisteme vereceksin ama bedel ödemeyeceğim. O kurum  vatandaşın malını gasp ediyor.”  

ÖZTÜRK: “CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN’IN BUNDAN HABERİ VAR MI?

Çıkan yönetmenliğe tepki gösteren Başkan Öztürk, “Böyle bir mantıksız böyle bir adalet duygusundan yoksun bir yönetmelikle insanlara yaptırım yapılabilir mi? Ben anlamıyorum.Sayın Cumhurbaşkanının bundan haberi var mı? Binlerce organize sanayide böyle firmalar var. Bunların ürettikleri elektriğin hepsini kullanmıyor ki. Benim şuanda 83 tane firmam var burada. Bunların ürettiklerini en fazla 5 firmamız kendi ürettiğini kullanıyor. Diğerleri ne olacak, yatırımlar yapıldı. Böyle bir şey yapılıyorsa dersin ki kardeşim 1 Eylül’den itibaren ya da 15 Ağustos’tan itibaren yürürlüğe girer ondan evvelkiler bunun kapsamında girmez."

“DEVLETE KARŞI AGRESİFLİKLER BAŞLADI”

Alınan kararın sanayiciler ve firmalarda şok etkisi oluşturduğuna dikkat çeken Elazığ OSB Başkanı Öztürk, “Firmalar ateş püskürüyor. Devlete karşı agresiflikler başladı. Bunun çözümü olarak siyasilerin ve ilgili bakanlığın  çeşitli yerlerine  yazılarımızı yazarak tepkimizi koyuyoruz ortaya. Kim ne anlarsa anlasın burada vatandaşın hakkını siyasilerde korumak zorunda. Bizde buradaysak bizde en üst seviyeye götüreceğiz. Yarın avukatlarla görüşeceğiz ve dava açtıracağız. Bunun düzeltilmesi lazım” dedi.

“ENERJİDE DIŞA BAĞIMLIYIZ”

MÜSİAD Elazığ Şube Başkanı Tekin Gürkan, Türkiye’nin büyük oranda enerjide dışa bağımlı olduğunu, ülkemizde yaşanan fahiş fiyat artışlarının temel nedenlerinden birinin de enerji ithalatı olduğunu belirterek: “Türkiye enerjide yüzde 65-70 civarında dışa bağımlı bir ülke. Bu dışa bağımlılıktan ve küresel piyasada artan enerji fiyatlarından dolayı ülkemizde iğneden ipliğe birçok üründe ciddi fiyat artışları gözlemlendi. Enflasyon artışının en önemli etkenlerinden biri de enerji maliyetlerinin yükselmesidir” şeklinde konuştu.

“GEÇMİŞTE ÖNEMLİ DÜZENLEMELER YAPILDI AMA…”

Enerjide dışa bağımlılığın azaltılması için geçmişte hükümet tarafından birçok önemli düzenleme yapıldığını ve bunların etkili sonuçlar doğurduğunu ancak yeni GES yönetmeliğinin bu kazanımları kaybettireceğini ifade eden Gürkan: “Bu konuda devletimiz ve hükümetimiz geçmişte çok önemli çalışmalar yaptı. Sanayicinin kendi elektriğini üretmesi, enerji açığının kapatılması ile ilgili birçok kanuni düzenlemeler yapıldı. Hakikaten bunlar yerinde ve olması gereken kanunlardı. Dolayısıyla yatırımcılarımız ve sanayicilerimiz kendi elektriklerini karşılamak için bu kanunlardan yararlanarak ciddi şekilde yatırımlar yaptı. Bu yatırımlar kimi zaman ciddi fedakarlıklarla kimi zaman kredi kullanılarak yapıldı. Bu yatırımcılarımıza böyle bir hak verilmişken şimdi oyunun kurallarını geriye dönük değiştirmek ciddi bir haksızlık. Bu kabul edilebilir gibi bir durum değil.  Devletimizin bu kadar enerji açığı varken ve yatırımcılarımız bu kadar borç ve kredi ile bu yatırımları yapmışken alınan bu kararın gerçekten yanlış olduğunu düşünüyoruz” dedi.

MÜSİAD, EPDK BAŞKANI İLE GÖRÜŞECEK

Elazığlı yatırımcıların şikayetlerini MÜSİAD Genel Merkezine ilettiklerini kaydeden Gürkan, yakın bir zamanda EPKD Başkanı Mustafa Yılmaz ile bir görüşme yapılacağını belirterek şunları söyledi: “MÜSİAD olarak Elazığ’daki yatırımcılarımızın da şikayetlerini genel merkezimize ilettik. Genel merkezimiz de EPDK’dan randevu adlı ve bir görüşme gerçekleştireceğiz. 2019’dan bu güne kadar yapılan yatırımların tamamını bu yönetmelik kapsamına almak gerçekten yanlış bir uygulama oldu. Bu insanlar, döviz borçlandı, kredi çekti, yatırım yaptı. İleri bir tarih koyularak bu durumu değiştirdik denilirse buna yine bir anlam verilebilir ancak genelleme yapmak çok yanlış. Hem enerjide dışa bağımlıyken hem de bu yatırımı yapanların çoğunun sanayiciden, istihdam sağlayanlardan, üreticiden oluşuyorken böyle bir uygulamaya gidilmesi kabul edilemez.”

“BU UYGULAMADAN VAZGEÇİLMELİDİR”

Elazığ Ticaret Borsası Başkanı Mehmet Ali Dumandağ ise enerji ithalatçısı konumunda olan bir ülkede böyle bir uygulamanın kabul edilemez olduğunu belirterek: “Yatırımcılarımız, kredi, döviz kullanımı, borçlanma gibi yollarla birçok GES yatırımını hayata geçirdi. Madem böyle bir yönetmelik uygulanacaktı, o zaman bu insanlara izin verilmeseydi. Yatırımcımız arazi almış, yatırımını yapmış, iş bağlantısını sağlamış ve bu saatten sonra bu uygulama geçersizdir denilmesi anlamsızdır. Birçok yatırımcımız mağdur oluyor. Bir yandan enerji ithal ediyoruz, bir yandan da enerji üretene engel çıkarıyoruz. Bu durumdan bir an önce vazgeçilmelidir” şeklinde konuştu.

“HEM BANKALAR HEM YATIRIMCILAR MAĞDUR OLACAK”

GES yönetmeliği ile ilgili görüşlerini aldığımız bir yatırımcı ise şunları ifade etti: “Geçtiğimiz gün bir banka yetkilisiyle görüştük ve bir yatırımcıya yaklaşık 8 milyon TL kredi verildiğini, bu yatırımcının GES projesini hayata geçirdiğini ve bu sürece kadar kredisini düzenli bir şekilde ödediğini söyledi. Şimdi bankalar bile bu süreçten sonra yatırımcının kredisini nasıl ödeyeceğini düşünüyor. Hem bankalar hem yatırımcılar mağdur olacak. Devlet kendi vatandaşına tuzak kurmuş gibi bir durum oluşuyor. Önce yatırım yap, sonra ben sizin ödemenizi yapmam deniliyor. Herkes gücüne göre üretim yapacaksa o zaman şimdiye kadar neden böyle yatırımlara izin verildi? Ben de yaklaşık 4 milyonluk bir yatırım yaptım, şimdi ne yapacağımı kara kara düşünüyorum. Önce yol verildi sonra yol çiziliyor, buna bir anlam veremiyoruz.”

ÜRETİLEN ELEKTRİK KİMİ RAHATSIZ EDİYOR?

İşyerlerinin çatı katlarına yapılan tesislerde elektrik üretip bir kısmını kendisi kullanan, artanı da devlete satan bir uygulama ile elde edilen elektriğin ülkenin kalkınması ve gelişmesine önemli katkı sunan ve hazır üretilmiş bir kaynak olduğuna dikkat çeken sanayiciler, elektrik gibi stratejik bir konudaki üretimi elinin tersi ile bir tarafa atan bir zihniyeti anlamakta zorluk çektiklerini ifade ediyorlar.

FAZLA ÜRETİLİYORSA FİYATINI UCUZLATIN

Enerjinin fazla üretilmesinin sorun olmak yerine büyük bir kazanım olduğuna dikkat çeken uzmanlar, arz-talep dengesinde bir rahatlama oluyorsa bunun da elektrik fiyatlarının ucuzlamasına sebep  olacağını ve vatandaşın da bundan olumlu etkileneceğini dile getiriyorlar.

YABANCI ÜLKEDE VE KARTELDEN ALACAĞINIZA SANAYİCİDEN ALIN

Devletin enerji ihtiyacını dış ülkeler ve enerji santralleri olan dev firmalardan oluşan kartelden satın alarak giderdiğine dikkat çeken uzmanlar, “Madem parayla enerji alıyorsunuz bari kendi sanayicinizden alın” diyerek tepkilerini ortaya koydular

EPDK’DAN İTİRAF GİBİ AÇIKLAMA GELDİ

Yönetmelik birçok yönden  tartışılırken, gelen tepkiler üzerine EPDK açıklama yapmak zorunda kaldı. Ancak yapılan açıklama,  çıkartılan yönetmeliğinin, enerji sektöründeki dev holdingleri ve çoğu beşli holding  içerisinde yer alan firmaları korumaya yönelik bir itirafı da beraberinde getirdi.

İŞTE O AÇIKLAMA: 

Hatırlanacağı üzere 09/05/2019 tarihli Cumhurbaşkanı Kararı ile lisanssız üretim tesisi gücü tüketim tesisinin bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücü ile ilişkilendirilmiş, 2022 Mart ayındaki kanun değişikliği ile bazı abone gruplarında bu güç 2 katına çıkarılmıştır. Bu iki adım yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarından azami düzeyde yararlanılmasının ve güneş enerjisi yatırımlarının daha kolay ve etkin bir şekilde hayata geçirilmesinin önünü açmıştır.

Kısaca bu yönetmelik; ihtiyacın üzerinde satışı düzenleyen ve lisanssız üretim santrali olsun ya da olmasın gerçek elektrik tüketicilerini koruyan bir düzenlemedir.

EPDK’nın öncelikli hedefi, imkanı olan bütün tüketicilerin, ‘tükettiği enerjiyi’ güneşten üretebilmesidir. Bu düzenleme ile gerçek tüketimi olan ancak kapasite kısıtı ve yer sorunu sebebi ile üretim tesisi kuramayan tüketicilerin önü açılacaktır.

Ancak ne yazık ki mevzuatın suiistimal edilme çabaları yeni bir düzenleme ihtiyacını doğurmuş ve kanunun verdiği yetkiye dayanılarak satışa konu edilebilecek elektrik miktarını kapsayan bir düzenleme yapılmıştır.”