Doğu'nun Efes'i: Dara Antik Kenti

Her yıl binlerce kişinin ziyaret ettiği antik kentteki kilise, saray, çarşı, zindan, tophane ve su bendi kalıntıları ilgi çekiyor.Dara Antik Kenti ile ilgili bilgileri rehberlik görevi veren Ali Rıza Kaya bizlere anlattı.

Ali Rıza Kaya eğitiminin yanı sıra gelen turistlere arkadaşlarıyla beraber rehberlik ediyor bu işi yapmaktan keyif alıyor ve başlıyor Antik Kenti anlatmaya.
Ali Rıza Kaya”Mardin’de, geçmişi 2300 yıllara dayanan bölgenin saklı hazinelerinden biri konumundaki Dara Antik Kenti'nde kazılar sürdükçe, tarihi yapılar ve eserler de bir bir gün yüzüne çıkıyor.

33 yıldan beri bilimsel kazı ve araştırmaların yapıldığı Dara Antik Kenti, Doğu Roma İmparatorluğu tarafından Perslere karşı savaşlarda askeri üs olarak yapılan ve ismini Pers Kralı Darius'tan 

Tarihi İpek Yolu üzerinde bulunması nedeniyle de dinsel, sosyal ve ticari anlamda büyük bir öneme sahip olan Dara'da yapılan kazılarda, çeşitli dönemlere ait çok sayıda mimari kalıntı ortaya çıkarıldı.

Arkeolojik kazıların 1986 yılında başladığı Dara'da, yeterli ödenek ayrılamadığı için üstünde yerleşik köyün bulunduğu alanın ancak yüzde 10’u ortaya çıkarıldı.
İlk olarak burada göze çarpan Sur Duvarları diyebilirim. Eskiden Dara şehrinin etrafının tamamen surlarla çevrili olduğunu biliniyor. İkinci önemli nokta ise buradaki yol. Efes Antik Kenti'ne benziyor ve buradaki mermer yol, Agora’ya giden yol olarak adlandırılıyor. Dara’da ise Saray Yolu diyorlar ve aynı zamanda antik bir pazar yeri yani Agora.Villa şeklinde yapılmış olan saray kalıntıları da bulunmakta.Odaların alt zemininde Mozaikli bir yapı bulunuyor ve şu an için buranın üzeri toprakla örtülü. İşin kötüsü saray kalıntıları ve mozaikler okulun bahçesinde bulundu. Ya okulu başka bir yere taşıyacaklar ya da mozaiklerin üzeri kapanacaktı. Okulda eğitim devam etmesi nedeniyle mozaikli yapının üzeri ne yazık ki kapatıldı. Şu an için toprağa mahkûm sarayın kendisi ve mozaikleri.

Köyün çeşitli alanlarında yürütülen kazı çalışmaları sonunda yer yer 10 metreyi bulan alüvyon dolgu kaldırılarak açığa çıkarılan kaya mezarları ve sarnıçlar sayesinde daha da ilgi çeker hale gelen Dara Antik Kenti, bölgenin en önemli turizm merkezlerinden biri olmaya aday diyebiliriz.

Dara kentinde, gün ışığına çıkarılan eserler arasında yaklaşık 5 kilometre uzunluğunda şehir surları, su sarnıçları, kaya mezarlar, kiliseler, agora, köprüler, silolar ve buna benzer yapılarla bir şehrin tüm ihtiyacına cevap veren kamusal yapılar bulunmakta”dedi.

YEREBATAN SARNICI'NIN BENZERİ
Kaya,”Anıt ve toplu mezarlığın bulunduğu alan, 10 metrelik toprağın 25 yılda temizlenmesi sonucu ancak ortaya çıkarıldı. Dara'da bir köy evinin altında 25 metre derinlikte yer alan ve köylülerin Zindan ismini verdiği İstanbul'daki Yerebatan Sarnıcı'nın benzeri olarak nitelendirilen sarnıç ise 15 yıl içinde temizlenerek gün yüzüne çıkarılmış.Dara’da birçok uygarlık yaşadığı için ve sürekli şehir el değiştirdiği için mezar şekilleri birbirinden farklıdır. Mezarlar üzerindeki taş kabartmalara baktığımızda Tavus kuşu ve Güneş Kabartması işaretleri görürüz. Tüm bunlar ZERDÜŞTLÜK dinini simgelemektedir.Bazılarında ise haç işareti ve Süryanice yazılar bulunur, dini özelliği olmayan kişiler klasik şekilde mezarlarında yatarak gömülmüşlerdir.Ayrıca, kalker taşı Mardin’de çok bulunan bir taş olup çok kolay işlenebilen bir ürün olmasına rağmen hava ile temas edince çok hızla sertleşen bir malzemedir. Mezarların tepesine dokunduğunuzda parmakla bile desenler yapabileceğiniz bu Kaya oksijenle temas edince aniden sertleşir.Dara’da toplu mezarlık galerileri oldukça fazla.Aynı galeride birçok insan kemikleri görülür tabii bu kemikler toplu bir katliama ait kemikler değildir. Bu mezarlıklarda pek sağlam iskelet yoktur. Bu ne anlama gelir? Diğer mezar odalarındaki artık mezar iskeletlerini alıp buraya atarlar yerine başka kişileri gömerek yeni gömülere yer açarlardı, o şekilde mezarlarını değerlendiriyorlarmış.Üst kat ise ibadet yerleri idi. Dara’da galeri anıt kaya mezarlıkların yanında, dünyada dört tanesinden iki tanesinin Mardin’de bulunduğu yere batan sarnıçları, antik kenti çevreleyen 5 kilometrelik surları, mozaikleri ile adeta bir açık hava müzesi konumunda. Bakanlık bünyesinde yapılan çalışmalarla şehrin tamamının gün yüzüne çıkması halinde Dara sadece Mardin’in değil, bölgenin, hatta Türkiye’nin en önemli turizm merkezlerinde biri haline gelecektir”dedi.