'Topla-Dağıt' Vurgunu

Özellikle döviz kurunun dalgalı seyrettiği ve aşırı derecede artırdığı  dönemlerde market fiyatlarındaki aşırı fiyat artışları vatandaşların tepkisini çekmişti.

Döviz ile herhangi bir ilişkisi bulunmayan ürünlerde bile aşırı fiyat artışının izini süren Rekabet Kurumu, marketlere kesilen yüklü cezalar sonrası fahiş fiyat uygulamasının nasıl işlediğine dair bir animasyon hazırladı. Hazırlanan videoda Topla-Dağıt yöntemi ile fiyatları nasıl anlaşmalı olarak artırdıkları ifşa oldu.

KENDİ ARALARINDAKİ YAZIŞMALARI ELE VERDİ
Rekabet Kurulu, 5 zincir markete toplamda 2,7 milyar liralık para cezası verdi. Cezanın gerekçesini ve marketlerin kendi aralarındaki yazışmalarını yayımlayan Rekabet Kurumu, zincir marketlerin topla-dağıt yöntemiyle kartelleşip piyasayı organize ederek nasıl ortaklaşa kar elde ettiğini anlatıldığı bir video da yayımladı.

“FİYATLARI BİRLİKTE ARTIRALIM, HEPİMİZ KAZANALIM”
Rekabet Kurumu resmi Youtube hesabı üzerinden, topla-dağıt kartellerinin oluştuğunun anlatıldığı video oldukça ilgi gördü ve çarkın nasıl işlediğini ortaya koydu.

Videoya göre, bir tüketici bir temizlik ürününü market 1'den almak istemesine karşın fiyatını görüp vazgeçiyor. Ardından market 2'ye ve market 3'e girerek fiyatların diğer marketlerle aynı olduğunu görüyor. O sırada market 1 yetkilisi üretici firma ile mesajlaşıyor. Üretici firma tarafından market 1 yetkilisine gönderilen mesajlarda, "İsteğiniz üzerine diğer rakip marketlerle görüştüm. Piyasa organize edildi. Firmamızın gıda ürünlerinde yarın yeni raf fiyatlarına geçilecek. Fiyatlar aynı olsun ki hepimiz kazanalım" ifadeleri kullanılıyor.

 “HEMEN İLGİLENİYORUM”
Ertesi gün bir başka tüketici ise Market 1’e girerek gıda ürününe almak istemesine karşın aynı şekilde fiyatından dolayı vazgeçiyor. Tüketici Market 2’ye girdiğinde de aynı durumla karşılaşıyor. Ardından Market 3’e giren tüketici aynı gıda ürününün diğer iki marketten daha ucuz olduğunu görünce satın alıyor. Hemen ardından Market 1 yetkilisi üreticiyi telefonla arayarak, “Rakibimiz gıda ürününde fiyat düşürmüş. Bu duruma müdahale et fiyatı yükseltsin. Yoksa ben de fiyatı indiririm. Zararımı sana yazarım” diyerek, üreticiden, “Hemen ilgileniyorum” cevabını alıyor. Ardından üretici, Market 3 yetkilisini arayarak, “Abi, senin yaptığın bu indirim bizi sıkıntıya soktu. Fiyatı diğer marketlerle dengelemezsen hepimiz zarar göreceğiz” diyerek, Market 3 yetkilisinden, “Tamamdır. Ben indirimi sonlandırıp fiyatı eski haline getiriyorum” yanıtını alıyor.

YAZIŞMALAR YAYIMLANDI
Rekabet Kurulunun uyguladığı cezaya dair 208 sayfalık gerekçeli kararı internet sitesinden kamuoyu ile paylaşılırken, kararın tespitler bölümünde, marketlerin e-mail ve WhatsApp yazışmaları dikkati çekti.

FİYAT ÇİZELGELERİ AYIRT EDİLEMEDİ 
Gerekçeli kararda, 5 zincir marketin 1, 2 ve 5 litre özel markalı ay çiçek yağı ürünlerine ilişkin olarak 1 Ocak 2018-15 Eylül 2020 tarihlerinde uygulanan günlük etiket fiyatı grafiklerine yer de yer verildi. Grafikte, gözlem döneminin önemli bir kısmında günlük etiket fiyatlarının teşebbüslerin tamamı bakımından bire bir aynı seyretmesi nedeniyle grafiklerde farklı teşebbüslere ilişkin fiyat çizgilerinin büyük ölçüde birbirlerinden ayırt edilemedikleri tespit edildi.

Karara göre, market zincirlerinin, çamaşır deterjanı, çamaşır suyu ve çocuk bezi çeşitlerinde de belli tarihlerde fiyat geçişleri yaptıkları ve bu ürünlerdeki fiyat geçişlerinin büyük ölçüde aynı olduğu belirlendi.

“KAZAN-KAZAN” İLKESİ UYGULANMIŞ
Zincir marketlerin, her ne kadar rakip gibi gözükseler de birbirileriyle görüşüp aynı anda zam yaptıkları, zam yapmak istemeyen ya da bunda geç kalan diğer rakipleri, tedarikçi ve üretici firma üzerinden uyardıkları  tespit edilen marketlerin, “kazan-kazan” ilkesi ile çalıştıkları, bu süreçte kendilerinin mağdur olduklarına dikkat çeken vatandaşlar, bu marketlerin sürekli denetlenmeleri gerektiğini dile getiriyorlar.