Orta Hasar, Ağır Hasara Geçmek Üzere

6 Şubat 2023 depremleri sonrası Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın orta hasarlı binaların da ağır hasarlı kabul edileceğini açıklamasının ardından 7269 Sayılı Kanunun Geçici 27’nci Maddesi Uygulama Genelgesi  yayınlanmış ve vatandaşlara güçlendirme yapılması için süre tanınmıştı. 

İlk etapta 5 Nisan 2024 olarak açıklanan son başvuru tarihi AFAD’ın açıklamasıyla 5 Temmuz 2024 tarihine kadar uzatılmıştı. Sürenin dolmasına az bir zaman kala Elazığ Valiliği tarafından orta hasarlı tebligatlar yapılmaya da başlandı. Bu tarihe kadar güçlendirme ve yeniden hasar tespiti başvurusu yapmayan vatandaşların hukuki bir hakkı kalmayacak ve orta hasarlı olan bu yapılar ağır hasarlı olarak işlem görüp yıkımı yapılacak.

VATANDAŞLAR NELER YAPMALI?

Peki, vatandaşlar bu süreçte neler yapmalı? Elazığ Stratejik Araştırmalar Derneği Başkanı ve Kentsel Dönüşüm Uzmanı Avukat Murat Erdoğan, genelgenin detaylarını, vatandaşların yapması gerekenleri Hakimiyet Gazetesi’ne açıkladı. Sanayi Mahallesi Muhtarı ve buradaki esnaflar ise genelgeyi yorumladı. İşte tüm detaylarıyla orta hasarda gelinen son nokta:

GENELGEDE NELER VAR?

İlk etapta orta hasarla ilgili genelgeye bakalım. Yayımlanan genelgenin en önemli noktası bu yapıların güçlendirilmesi için belirli bir süre bulunması ve bu süre zarfında güçlendirmesi yapılmayanların yıkılması. Aynı zamanda genelgeyle birlikte orta hasarlı yapı sahipleri ağır hasarlı yapıların hakların faydalanmış oldu. İşte genelgenin içeriği:

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Konu: 7269 Sayılı Kanunun Geçici 27’nci Maddesi Uygulama Genelgesi:

"6/2/2023 tarihinde meydana gelen depremler orta hasarlı olarak tespit edilen binalar 5 temmuz 2024 tarihine kadar , 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununun 19 uncu maddesi gereğince; bütün kat maliklerinin Beşte dördünün yazılı rızası ile yapı ruhsatı vermeye yetkili idarelere (belediye/il özel idaresi), binalarının teknik ve ekonomik açıdan güçlendirmeye uygun olduğuna dair rapor ve güçlendirme projelerini sunarak onarım için yapı ruhsatı almaları gerekir. Hak sahipliği şartlarını taşıyan malikler onarım ve güçlendirme kredi imkanlarından bu şekilde faydalandırılır. 

ERDOĞAN: “GÜÇLENDİRME YAPILMAYAN YAPILAR YIKILIR”

Genelgeyi yorumlayan Av. Murat Erdoğan şu hususların altını çizdi: “Güçlendirme yapmak isteyenler için 5 Nisan 2024 tarihli  süreyi  AFAD Başkanlığı bu tarihi 5 Temmuz 2024'e kadar uzattığını açıklamıştır.  Güçlendirme için yapı ruhsatı vermeye yetkili idareye (belediye veya il özel idaresine) yazılı olarak müracaat edenler Yapı ruhsatı düzenlenme tarihinden itibaren bir yıl içinde güçlendirme yapmak zorundadırlar. Aksi halde 7269 sayılı Kanunun 13 üncü maddesi doğrultusunda yıkım işlemi uygulanır.”

YERİNDE DÖNÜŞÜMDEN FAYDALANILABİLİR

Orta hasarlı bina sahiplerinin belirlenen sürede herhangi bir müracaatta bulunmaması halinde Bakanlık tarafından yerinde dönüşüm kapsamında vereceği tüm imkanlardan faydalanacağını belirten Erdoğan, “Hiç müracaat etmeyen Orta hasarlı binaların ağır hasarlı gibi işlem görmesi ile ilgili olarak da Hasar tespit süreçleri sonunda orta hasarlı olduğu kesinleşen binalar, yeni bir hasar tespit  işlemi tesis edilmesine gerek kalmaksızın ağır hasarlı binalar gibi işlem görür. Bu Genelge kapsamında ağır hasarlı olarak kabul edilen orta hasarlı bina bağımsız bölümlerinden hak sahibi olanlar, yeni bir hak sahipliği işlemi tesis edilmesine gerek kalmaksızın yeni bina yapımı için kredi verilmesi imkanından faydalandırılır.” bilgilerini verdi.

GÜÇLENDİRME VEYA YENİDEN HASAR TESPİTİ YAPMAK İSTEYENLER DİKKAT

Orta hasarlı binasını yıkmak istemeyen ve  hasar tespitinin yeniden yapılmasını talep eden vatandaşların yapması gerekenlere değinen Kentsel Dönüşüm Uzmanı Av. Murat Erdoğan, son olarak şu bilgileri verdi: “İlimizde orta hasarlı binaların güçlendirilmesi için vatandaşlara Elazığ Valiliğince tebligatlar yapılmaya başlanmıştır. Vatandaşların bu süreyi kaçırmamaları gerekiyor. Aksi halde yasal haklarını kaybedecekler ve mağduriyetler oluşacak. Ayrıca binasının orta hasarlı olmadığına az hasarlı veya hasarsız olduğuna inanan mülkiyet sahibi vatandaşlarımız dava açarak orta hasar raporunu iptal edebilirler. Ancak burada en çok dikkat edilmesi gerek süre 5 Temmuz 2024. Bu zaten bir ek süredir. Yeni karar alınmazsa ve süre uzatılmazsa bu tarihten sonra herhangi bir başvuru hakkı kalmayacak. Hak sahibi olan vatandaşlar bu süreye çok dikkat etmeli.”

VATANDAŞLAR DURUMU NASIL YORUMLUYOR?

Şimdi bu genelgenin ve orta hasarlı yapı sorununun  vatandaşlara olan yansımasına da bakalım. Elazığ’da orta hasarlı yapı sahipleri süreç hakkında neler söylüyor?

“KREDİ VERİLMEZSE ARABAMI SATACAĞIM”

Sanayi esnaflarından Ayhan Alınmış, işyerinin orta hasarlı olduğunu ancak bunun bir haksızlık olduğunu belirterek, güçlendirme yapmazsa işyerini kaybedeceğini bu nedenle zor bir süreç yaşadıklarını belirterek: “ Aynı şartlarda yapılmış aynı duvarı kullandığımız diğer işyerlerine sağlam verilirken bize orta hasar verilmesi bize haksızlık yapıldığını düşünüyorum. Güçlendirme yapın diyorlar zaten evimiz ağır hasar alıp yıkılmıştı. Güçlendirme için kredi verilirse bizde yapabiliriz. Verilmezse bir arabam var onu satıp parasını güçlendirme için kullanacağım.” şeklinde konuştu.

43 ESNAF MAĞDUR

Esnaf Cengiz Yıldız ise esnafın büyük bir sorun yaşadığını belirterek genelgenin yansımasını şu sözlerle özetledi: “Güçlendirme için başvuru yapmayanlar için Elazığ Belediyesi 5 Temmuz’a kadar ruhsat başvurusu yapılabilir açıklaması yaptı. Bu konuda sanayi sitesinde 43 esnafın mağduriyeti söz konusuydu.  11 esnafımız 29 Aralık 2023’ten önce bir şekilde başvurusunu yapmışlar. Sistem üzerinde hak sahibi görünüyorlar.  Bizde AFAD ile konuyu görüştük. Oradaki yetkililer 200 m²’nin altındaysa yapının ruhsatını kendileri verdiğini söylediler. Bizim işyerlerimizin en büyüğü 145 m² olduğu için  biz ruhsatı AFAD üzerinden alacağız. Oradaki yetkililer bize yeterlilik belgesi olan güçlendirme firmaları ile anlaşın. Bize başvursunlar bizde onların vasıtasıyla sizlere güçlendirme ruhsatı verelim. Ama; sanayi sitesindeki bazı arkadaşlarımız işyerlerinin az hasarlı olduğunu düşünerek dava açalım bilirkişiler gelip yeniden inceleme yapsın az hasarlı çıkarsa güçlendirme ile uğraşmayalım diyorlar.  Bunun için Elazığ Valisi’ne ve Milletvekillerine ulaştılar.  Vali bey 3 ay erteleme verdi. 3 ay sonra sanayi dükkânlarına ne olur bilemem. Ben bir güçlendirme için bir firma ile anlaşıp AFAD’a başvurumuzu yaptık. Kredi için başvuru yapmadım. Eğer verirlerse kullanmak isterim.”

CEMAAT “CAMİ SAĞLAM” DİYOR

Orta hasar genelgesinin bir yansıması da Sanayi Mahallesi’nde bulunan Ağa Çelik Camii ile ilgili. Vatandaşlar caminin orta hasarlı olmadığını, hasar tespitinin aceleyle yapıldığını ve güçlendirme firmasıyla görüştüklerini ancak herhangi bir güçlendirme yapılamayacağını açıkladılar. Cami yıkılırsa yarısı yola gideceği için yenisini yapmak zor olacak. İşte vatandaşların duruma ilişkin görüşleri ve beklentiler:

ŞEVKİ ÇELİK: 

“Bizim camimizde bir hasar yok.  Kim neden böyle bir rapor verdi ya da kimler  yıkılmasını istiyor bilemiyorum. Bir iki ufak çatlak var.  Camimiz sapasağlamdır. Biz asla camimizin yıkılmasını istemiyoruz.  Bir heyet gelip camimizin hasar tespitini  yeniden yapsın.”

ERKAN AKDENİZ: 

“Sanayi Mahallesi sakinlerindenim. Camimizin yıkılmasını istemiyoruz. Caminin yıkılmasını  gerektirecek bir hasar da yok.  Kolonlar sağlam bir iki ufak çatlak var.  Bilirkişiler yeniden gelip camide inceleme yapsınlar.” 

MUSTAFA ALPER EKER :

“Camimizin yıkılmasını gerektirecek bir hasar söz konusu değil. Biz camimizin yıkılmasını istemiyoruz. Gerekli incelemeler yeniden yapılmalı.”

MEHMET YILDIRIM:

“Mahallede esnaflık yapmaktayım. Camimiz 1998 yılında yapıldı. O günden bugüne bizi tedirgin edecek camide bir hasar oluşmadı. Bir iki ufak çatlaklar olmuş olabilir ama bu yıkılması için bir sebep değil.  Camimiz yıkılırsa mahalleli olarak bizim o camiyi yeniden yapma imkanımız yok. Yeniden gelip incelesinler camimizi gelen  heyetin son kararına saygı göstereceğiz.” 

SANAYİ MAHALLESİ MUHTARI VE AĞA ÇELİK CAMİİ DERNEĞİ BAŞKANI ADEM SUSALAN: 

“6 Şubat 2023 Kahramanmaraş merkezli depremlerden sonra Elazığ Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği il müdürlüğünden gelen ekipler camimize  orta hasar raporu verdiler. Bize göre camimizde orta hasarlık bir durum yok. Biz bunun için gerekli mercilere valiliğe, belediye başkanımıza başvuru yaptık. Fırat Üniversitesi’nden profesör getirterek camimizde inceleme yaptırdık.  Camimizin yıkılmaması için elimizden geleni yapmaya çalışıyoruz. 2 hafta önce tebligat geldi.  Hukuki başvurumuzu yaptık. Mahkeme sürecini bekleyeceğiz.  Cami gezildiğinde orta hasarlık bir durum olmadığı, kolonlarında, bodrumda, morg da, işyerlerinde cami içerisinde hiçbir sıkıntı yok. Çekme katında sadece iki kemerde çatlaklar var. Gelen ekip de zaten orta hasarlık bir durum olmadığını söyledi.  Camimiz yıkılırsa bir kısmı yola gidecek onu göz önüne aldığımızda camimizde küçülecek. Biz yetkililerden yıkılmaması için gerekli hamleleri yapmasını bekliyoruz.”

AKIN DURMUŞ:

“Sanayi mahallesi sakiniyim ve burada esnaflık yapıyorum. Hasar tespit çalışmalarında kontrole gelen mühendisler alelacele bir karar verdiler.  Kırıp çatlaklara bakmadan orta hasar verip gittiler. Biz camimizi kontrol ettiğimizde çinilerinin bile dökülmediğini gördük. Fil ayağı denilen büyük kolonlarda diğer kolonlarda en ufak bir çatlak yok. Sadece iki tane kemerde çatlak var.  Verilen raporda da sadece kirişte çatlak var diye yazılmış. Güçlendirme firması getirttik  onlarda camide güçlendirme yapılacak bir yer olmadığını söylediler.  Bu cami yıkılsa camimizin bir bölümü yol olarak kullanılacak. Bu camiyi bir daha yapacak bütçemiz de yok gücümüzde.  Biz gerekli kurumlardan detaylı bir inceleme yapıp öyle karar vermesini bekliyoruz. Sürece itiraz edip mahkemeye verdik. Sonucunu bekliyoruz.”