MESLEĞİNİZ ''KARPAL TÜNEL SENDROMUNA'' YOL AÇABİLİR!

Erkeklere nazaran kadınlarda daha sık görülen bu hastalık, erken tedavi edilmezse ilerleyen safhalarda el kaslarında erimelere yol açabiliyor. Özel Doğu Anadolu Hastanesi Nöroloji Uzmanı EMRAH ÖZDEN Karpal Tünel  Sendromu  Hakkında gazetemize açıklamalarda bulundu..

ÖNCELİKLE KARPAL TÜNEL SENDROMU NEDİR ANLATIRMISINIZ?

Karpal tünel sendromu, median sinirin el bileği düzeyinde bası altında kalması sonucunda ortaya çıkan bir dizi belirti ve bulguları tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Karpal tünel sendromu en sık saptanan sinir sıkışması,karpal tünel sendromu cerrahisi de,dünyada en çok yapılan el ameliyatlarıdır.Median sinir el bileğinden ele doğru ilerlerken karpal tünel(el bileği tüneli)adı verilen bir aralıktan geçer sıkışma bu tünel içinde olur.

Uzun süre el-bilek hareketlerinin tekrarlandığı işlerde çalışanların önleyici tedbirler almaları şarttır. Özellikle işi gereği sürekli bilgisayar başında olan kişilerin 30 dakikadan sonra yazı yazmaya ara vererek 3-5 dakika Kas erimesi güç kaybına yol açabilir. Karpal tünel sendromu, median sinirin el bileği seviyesinde sıkışarak, baskıya uğraması sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır diyebiliriz. Elde uyuşukluk, karıncalanma ve ağrı; ileri seviyelerde ise kas erimesi, güç ve beceri kaybına yol açabilir. Toplumun yüzde 1-2’sinde görülen bu hastalığa, genellikle 40-60 yaş arası kişilerde daha sık rastlanır. Ancak ellerini aktif olarak kullanan kişilerde daha erken de oluşabilir.

EL VE BİLEKLERİNİZİ SIK KULLANIYORSANIZ DİKKAT EDİN, 

El-bilek kanalı hastalığı, ellerini fazla kullanarak ve zorlayarak iş yapanlarda daha sık görülür. Özellikle aynı el ve bilek hareketlerini sürekli tekrarlayan kişilerin hastalığıdır. Aşırı el işi yapan ev kadınları, daktilo ve bilgisayar kullanımı, müzik aleti çalanlar, ağır el aletleri ile çalışanlar (marangoz, bahçıvan), titreşimli el aletleri kullanan teknisyenler gibi mesleklerde görülme oranı yüksektir. Bunların dışında şeker, tiroit hastalıkları, romatoid artrit( eklem iltihabı), gut, aşırı şişmanlık gibi durumlar ile hamilelikte de sık görülebilir.

Karpal tünel sendromunu tamamen bir meslek hastalığı olarak tanımlamak doğru değildir. Çünkü elini aşırıkullanan, zorlayan ve tekrarlayan hareketleri yapan kişilerde daha fazla görülmesinin yanında pek çok hastada neden tam olarak ortaya konulamayabilmektedir. Karpal kanalın daralması ve median sinirin baskı altında kalması,kanal içi (el bileği kırıkları, yumuşak doku tümörleri, damar ve kas anomalileri gibi)  meslek dışı sorunlardan da oluşabilir.

UYUŞMA, KARINCALANMA VE AĞRIYA DİKKAT! 

Karpal tünel sendromunun ilk bulguları; parmaklarda uyuşma, karıncalanma ve his bozukluğudur. Elde, parmaklarda ve kola yayılan ağrılar olur. Bu sorunlar geceleri daha fazla görülmektedir hatta kişileri uykusundan uyandıracak derecede rahatsız edici olabilir. Ellerini sdigerayarak, sıkıştırıp ovalayarak rahatladıklarını ifade ederler. Yine elini zorladığı (sıkma, temizlik) işlerde ağrı ve uyuşukluğun arttığını söylerler. Ağrı ve uyuşukluk bazen kola bazen de omuza, boyuna kadar yayılır. İlerleyen durumlarda başparmak kaslarında erime, güçsüzlük ile tutma ve kavrama hareketlerinde zorlanmalar oluşur.

BOYUN FITIĞI İLE KARIŞTIRILABİLİYOR

El-bilek hastalığı, diğer sinirleri etkileyen hastalıklar ile karışabilir. Özellikle boyun fıtıkları belirtileri ile karışır. Ayrıca sinir sistemini etkileyen başta şeker hastalığı olmak üzere diğer metabolik hastalıklarda da benzer sorunlar olur. Bu nedenle el-bilek hastalığının tedavisinin başarılı olması için teşhisin tam olarak konulması gereklidir. Karpal tünel sendromu kalıtsal bir hastalık değildir. Ancak oluşan bozuklukların düzelmesi gecikir ve ileri derecede sinir hasarıolursa tedavi ile iyileşmede sıkıntılar yaşanır ve kalıcı sakatlıklar meydana gelir.

GEBELİK DÖNEMİNDE OLUŞAN KARPAL TÜNEL SENDROMU ÇOĞUNLUKLA GEÇİCİDİR, 

Hamile kadınlarda 1/3 – 1/4 oranında gelişir. Hamilikte vücudun fazla su tutması sonucu karpal kanalda etkilenir. Median sinir aşırı sıvı nedeni ile baskı altında kalır. El ve parmaklarda uyuşma, ağrı, karıncalanma görülür. Doğumdan sonra çoğunlukla kendiliğinden düzelir.

Karpal tünel sendromu olan ve aşırı yakınma oluşturan hamilerde tedavi olarak; el ve el bileğini zorlayıcı hareketleri yapmamak, el bileğini dinlendirmek için istirahat ateli kullanmak, tuz ve su alımını ile kiloyu kontrolde tutmak, el bileği egzersizleri yaptırmak gibi yöntemler kullanılır.

BU HASTALIKTA KORUNMA TEDAVİDEN DAHA ÖNEMLİDİR

Öncelikle el ve el bilekleri zorlayan işlerden kaçınılması, aşırı zorlanma yapılmaması gerekir. Meslek nedeni ile el ve parmaklarını kullanan kişilerde el bileğini sürekli bükülü şekilde tutmamak gerekir. Örneğin; bilgisayar kullanımında uygun mouse kullanmak, bileğe yük bindirecek şekilde masaya dayamamak, ağır yük kaldırmamak, el işi ve elde çamaşır sıkma gibi işleri yapmamak önemlidir. El, el bileği ve parmakları güçlendirici egzersizler yaparak kaslar kuvvetlendirilmelidir. Bu noktaları hareketsiz bırakmamak korunmadaki diğer önemli noktalardır.

Hastalık başladıktan sonra özellikle yapılması gereken egzersizler yoktur. Karpal tünel sendromunun oluşmasınıengellemek için egzersizler yapılmalıdır.

BU HASTALIĞIN OLUŞMA SEBEBİ NEDİR? 

Karpal tünel sendromunda hastaların büyük çoğunluğunda belirgin bir neden

saptanamaz. Ayrıca şeker hastalığı, romatoid artrit, hipotroidi, aşırı şişmanlık,

gut gibi diğer başka problemlerin etkisiyle de ortaya çıkabilir. Gebelik

döneminde vücud sıvılarının artması karpal tünel içinde basınç artışına bu da

geçici olarak karpal tünel sendromu belirtilerinin oluşmasına yol açabilir..

HANGİ YAŞLARDA VE HANGİ CİNSTE DAHA ÇOK GÖRÜLÜR?

Karpal tünel sendromu en sıklıkla kadınlarda görülür ve

genellikle çift taraflıdır. Karpal tünel sendromu tanısı, hastanın öyküsüyle

birlikte fizik muayenesi sonucunda konulan klinik bir tanıdır.

KADINLARDA NEDEN DAHA FAZLA?

Toplumun yüzde 50’sinde karpal tünel sendromunu çağrıştıran bulgular gözlemlenir. Bu sendrom çoğu kez hastanın kullandığı dominant elde başlar ve genellikle iki elde de görülebilir. Karpal tünel sendromuna erkeklere nazaran kadınlarda 2-6 kat daha fazla rastlanır. Yapılan araştırmalarda kadınlarda sinirin geçtiği tünelin daha dar olduğunu gözlemlenmiştir. Karpal tünel sendromu bazen median siniri ezen ya da sıkıştıran herhangi bir hastalıktan dolayı da oluşabilir. Bu durumun oluşması, altta yatan başka bir hastalık sebebiyle de olabilir. Bu  sendrom genellikle troid eksikliği, diyabet, hipofiz bezinin fazla çalışması, menopoz, romatoid artrit, bilekte burkulma, kırılma ve kanama gibi travmatik durumlar ve tümörler nedeniyle ortaya çıkabilir. Menopoz, histerektomi, oral kontraseptif kullanımı, şeker hastalığı ve hipotroidi gibi hormon ve enzim bozukluklarında da karpal tünel sendromu sıkça gözlenir.

MESLEĞİNİZ EN ÖNEMLİ ETKEN

Ayrıca el bileğinin çok kullanıldığı meslek gruplarında da fazlaca rastlanır. Örneğin endüstri işçileri (yüzde 15), titreşim yapan cihazları kullanan temizlik işçileri ve elinden bez düşmeyen titiz ev kadınlarında daha fazla görülür.İşi veya hobileri sebebiyle el bileğini aşırı ve çok sayıda hareket ettiren kişilerde, uzun süre bilgisayar kullananlarda da çok sık rastlanır. Bunların yanı sıra hamile kadınlarda gebeliğin son aylarında yüzde 25-28 oranında karpal tünel sendromu görülebilir. 

Yapılan araştırmalarda karpal tünel sendromu olan hastalarda median sinirin geçtiği alanın diğer insanlara göre daha dar olduğu saptanmıştır. El bileğinin fleksiyonu ve ekstansiyonu yani içe ve dışa doğru bükülmesi sırasında bu kanal 2-3 kat daralır ve kanal içindeki basınç 90 mmHg kadar çıkar. Uzun süren 30 mmHg’lık basınç hastalığın ortaya çıkması için yeterlidir. Normal kanal basıncı 7-8 mmHg’dır. Bu sebeple el bileğini çok kullanan kişilerde karpal tünel sendromuna sık rastlanır. Kanaldaki darlık siniri besleyen damarları da sıkıştırdığından sinirin beslenmesi kötüleşir ve hastalık ortaya çıkar. Ayrıca şeker hastalığı, damar sertliği ya da başka metabolik 
dinlenmeleri önerilir” diyor. hastalıkları olan kişilerin sinir yapıları zayıf olduğundan, diğer kişilere göre daha çok risk altındadırlar. Romatizmal hastalıklarda ise tendonlar ve çevrelerindeki doku şişliklerinde sıvı toplanmalarıgelişir. Bu durum da sinir sıkışmasına yol açarak, sinir beslenmesini bozar ve karpal tünel sendromu ortaya çıkar.

BELİRTİLERİ NELERDİR?

Karpal tünel sendromunun en sık rastlanılan belirtileri başparmak, işaret

parmağı, orta parmak ile yüzük parmağının yarısında uyuşma, ağrı ve duyu

kaybıdır.

Bu belirtilerin en önde gelen özelliği geceleri ortaya çıkarak ya da artarak

hastayı uyandırmasıdır. Ağrı bazı hastalarda el bileği ve önkoldan dirseğe doğru

yayılım gösterir. Hastalığın ileri evrelerinde sinirin ciddi bası altında kaldığı

durumlarda elin avuç içi tarafında başparmağın hemen gerisinde de ağrı ile elde

güç ve beceri kaybı ortaya çıkar ve bu bölgede belirgin kas zayıflaması görülür.

HASTALIK EN ÇOK UYKUDA KENDİNİ BELLİ EDİYOR

Karpal tünel sendromu bilekten ele doğru başparmak ve ilk 3,5 parmağı içine alan uyuşukluk, karıncalanma ve sızlama ile başlar. Hastalık ilerledikçe ağrı belirgin hale gelir. Ağrı sadece ele değil, yukarı doğru dirsek, üst kol hatta omuza kadar yayılır. Hasta elini sarkıttığında ve sdigeradığında hafif bir rahatlama hisseder. Bu hastalık çoğunlukla gece saatlerinde ve uyku esnasında kendini belli eder. Bazen bir gece içinde birçok kez tekrarlayan uyuşmalar olabilir ve bu durum hastada ciddi uyku bozukluğuna yol açabilir. Gece dokular su topladığından eller şişer ve bilek dokuları da şişerek siniri daha fazla sıkıştırır. Bu nedenle karpal tünel sendromunda yaşanan gece ağrısı ve uyanarak elleri sdigerama isteği hastalığın karakteristik bir özelliğidir.

GÜNLÜK İŞLERİ YAPARKEN ZORLANMA OLABİLİR,

Hastalık daha da ilerlerse ellerde güçsüzlük, parmaklarda beceriksizlik, düğme ilikleyememe, ufak eşyaları tutamama ve elinden düşürme ya da günlük işleri yaparken zorlanmalar yaşanabilir. Kronikleşen ve tedavi edilmeyen vakalarda ise ellerde kuvvet kaybı, başparmağın avuç içi ve dip kaslarda erime görülebilir. Ayrıca karpal tünel sendromunun genel vücut sağlığına bir etkisi yoktur.

HASTALARIMIZ YAPTIKLARI İŞE GÖRE ÖNLEMLER ALMALI

Karpal tünel sendromu olan hastaların günlük yaşamlarında oldukça dikkatli davranmaları gerekir. Uzun süre el-bilek hareketlerinin tekrarlandığı işlerde çalışanların önleyici tedbirler almaları şarttır. Özellikle işi gereği sürekli bilgisayar başında olan kişilerin 30 dakikadan sonra yazı yazmaya ara vererek 3-5 dakika dinlenmeleri önerilir. Örneğin daktilo veya klavye kullanan kişiler klavye yastıkları kullanarak oluşabilecek basıncı ve bilek hareketinin büyüklüğünü azaltabilirler. Ayrıca patates-elma soyma, kavanoz kapağı açma gibi işleri yoğun olarak yapan ev hanımları, aşçılar ve mutfak görevlileri de bileklerini mutlaka dinlendirmelidirler. Aynı durum ağır yük kaldıran meslek gruplarında çalışan kişiler için de geçerlidir. Bu kişilerin fazla yorulmadan veya gücün sonuna gelmeden sıklıkla bir eli-kolu dinlendirerek işlerine devam etmeleri gerekir. Bunların yanı sıra kilo alımından kaçınılmalı, kilo problemi varsa da mutlaka kilo verilmelidir. Endüstride bilek hareketi yoğun ve vibrasyonlu işlerde çalışanlar için idare tarafından işçi sağlığını koruyan tedbirler de alınmalıdır.

OFİS ÇALIŞANLARI DA RİSK ALTINDA

Genellikle ahşap oymacısı, marangoz, tornacı, teknisyen, müzisyen ve örgü-nakış gibi el becerisi gerektiren işlerde çalışan kişilerde görülen bu hastalık, son yıllarda ofis çalışanları arasında da yaygınlaşmaya başlamıştır. Ergonomik olmayan masa-koltuk gibi ofis eşyaları, yoğun iş temposu, bilgisayar başında uzun saatler kalmak; daktilo, klavye ve mouse kullanımı gibi nedenler elleri ve bileği olumsuz yönde etkiler.

TEDAVİ EDİLMEZSE NE OLUR?

Tedavi edilmeyen olgularda zamanla sinir hasarı ilerleyerek kalıcı his ve duyu kaybına ve kas atrofisine kadar ilerleyebilir. Hastalığın ileri evrelerinde sıkışmanedeniyle sinirde hücre ölümü olabilir.Bu yüzden doktor kontrolünde muhakkak olunmalı geç kalınmamalı.TEŞEKKÜRLER..