HUZURSUZ BACAK SENDROMUNA DOĞAL TIP BAKIŞI!

Otururken, yatarken bacağında olağan dışı bir rahatsızlık ve bunun yanında gıdıklanma, uyuşma ağrı ve benzeri rahatsızlıklarla birlikte delilercesine hareket ettirme ihtiyacı gelişir.

Hakimiyet Gazetesi adına bizleri kırmayıp sorularımızı yanıtladığı için Özel Doğu Anadolu Hastanesi Nöroloji Uzmanı Emrah ÖZDEN'e teşekkür ediyor ve siz değerli okurlarımızı röportajımızla baş başa bırakıyoruz.

HUZURSUZ BACAK YA DA HUZURSUZ BACAK SENDROMU NEDİR?

Huzursuz bacak ya da huzursuz bacak sendromu aslında sinir sisteminin bir hastalığıdır ve nöroloji (sinir hastalıkları) bölümünü ilgilendiren bir konudur. Hastalığın neden oluştuğunu bilmiyoruz. Ancakvaris hastalığında bazen huzursuz bacak benzeri yakınmalar oluşabilir. Bu nedenle konuya burada yer verilmiştir.

Huzursuz bacak adından da anlaşılacağı gibi bacaklarda huzursuzluk hissedilmesidir. Ancak her huzursuzluk, huzursuz bacak anlamına gelmez. Huzursuz bacak tanısı koymak için aşağıda yazılan 3 maddenin ikisinin karşılanması gerekir:

Bacağı sabit tuttuğunuzda bacak içinden su akması, karıncalanma, iğnelenme ya da uyuşur tarzda bir his olur ve mutlaka bacağı hareket ettirmeniz gerekir. Bacağı hareket ettirmeden bu his düzelmez. Sorun daha çok gece yatınca oluşur ancak gündüz de olabilir.
Birinci derece akrabalarda huzursuz bacak vardır. Hastaların yaklaşık yarısında aile üyelerinden birinde de huzursuz bacak vardır.
Huzursuz bacak belirtileri ya da şikayetleri nöroloji uzmanın verdiği ilaçlarla azalır ya da kaybolur.

Huzursuz bacak çoğunlukla uyurken olur ve hastanın uyku düzenini bozabilir. Ağır geçen olgularda uyku bozukluğu yavaş yavaş yaşam kalitesini bozmaya başlar. Hastalığın kesin bir tedavisi yoktur ama bazı ilaçlar belirtileri azaltır ya da dindirebilir. Huzursuz bacakta yürüme egzersizleri önerilir. 

HUZURSUZ BACAK SENDROMUNUN BELİRTİLERİ NELERDİR?

Baldırlarda, bacaklarda ve ayaklarda hissedilen ağrı, yanma, zonklama uyuşukluk en sık rastlanan belirtilerdir. Hissedilen rahatsızlık genellikle tam olarak tarif edilemeyebilir. Şikayetlerdeki ortak bulgu, bacakları hareket ettirme isteği duyulması ve hareket sonrasında bir süre için de olsa rahatlama hissedilmesidir.

BELİRTİLER NE ZAMAN BAŞLAR?

Belirtiler oturmaya başladıktan bir süre sonra hissedilmeye başlar. Özellikle uzun süre oturmak gereken araba, otobüs veya uçak yolculuklarında veya sinema, tiyatro gibi belirli bir süre kalkmadan oturulması gereken ortamlarda bulgular ortaya çıkar. Günlük hayatta ise genellikle işten eve geldikten sonra akşamları dinlenirken hissedilir.

Willis-Ekbom hastalığı olarak da adlandırılan ‘huzursuz bacak sendromu’ (HBS) bacaklarda karıncalanma, gıdıklanma benzeri olağan dışı hislere neden olan nörolojik bir hastalıktır.Yani bu sendromda huzursuz edici hisler bacaklardan değil beyinden kaynaklanır.Hastalarımız bu hisler sonucu bacaklarını istemsiz bir şekilde oynatır.HBS'de genellikle  her iki bacak birden etkilenir ama belirtilerin sadece tek bacakta ortaya çıktığı kişilerin sayısı da az değildir.Bazı hastalarımız da belirtiler hafif seyrediyor bazı hastlarımız da da günlük işlerini aksatacak kadar şiddetli olabiliyor.

Yine bazı hastalarımız belirtileri hergün yaşarken bazı hastalarımız ara sıra sorun yaşıyor.Çeşitli faktörler belirlenmişse de HBS'ye tam olarak neyin yol açtığı bilinmiyor.Genler ve demir eksikliği bu konuda başlıca şüpheli tespitler diyebiliriz.Bu rahatsızlık herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir.

HUZURSUZ BACAK SENDROMUNUN ANA ÖZELLİKLERİ VE BELİRTİLERİ NELERDİR? 

Rahatsızlık veren olağan dışı bir his sonucu bacağı oynatma ihtiyacı: Sözünü ettiğimiz bu olağan dışı hisleri kişiler farklı şekillerde tarif edebilir. Bacaklarda hissedilen uyuşma, zonklama, üşüme, karıncalanma, baldırlarda kramp, yanma, gıdıklanma, ağrı, ‘bacaklarda böcekler dolaşıyor’, ‘damarlarda gazlı içecek dolaşıyor’ gibi benzetmelerle belirtilerin anlatıldığı oluyor..

Bu hisler sadece huzursuzluk vermekle kalmayıp ağrıya da neden olabilir. Ancak hastalarda görülen ortak bir nokta, bu sendromdan muzdarip olan kişilerin önüne geçilmesi zor bir dürtü ile veya istemsiz şekilde bacaklarını oynatmaları, oynatma ihtiyacı duymalarıdır.

Geceleri belirtilerin artması: Belirtiler sadece yatma saatinde veya gece belli bir süre hareketsiz oturulması sonucu başlayabilir. Uykuya dalmayı zorlaştırdığı için HBS şikayeti olan kişilerde uykusuzluk problemi de sık görülür. Sadece geceleri değil gün içerisinde huzursuz bacak sendromu yaşayan kişiler de olabilir ama yine de belirtiler gece saatlerinde gündüze göre daha da kötüleşecektir.

Belirtilerin dinlenmeyle, gevşemeyle ortaya çıkması: Akşam saatlerinde dinlenmek üzere uzandığınızda veya gece saatlerinde bir uçak yolculuğu yaparken belirtilerin ortaya çıkacak olması muhtemeldir. Yatmadan önce bir film izlemek için yerinizi almışken veya kitap okumak için koltuğunuza yerleştiğinizde HBS belirtileri keyfinizi bölebilir. Dinlenmeniz, rahatlamanız mümkün olmaz ve uykusuz bir gece daha sizi bekliyor olabilir.

Belirtilerin bacağı hareket ettirdikten sonra ortadan kalkması: Bu sendromdan muzdarip kişiler kısa zamanda ayağa kalıp yürümenin belirtileri geçirdiğini öğrenecektir. Ancak yeniden dinlenme veya oturma pozisyonuna geçildiğinde ne yazık ki belirtiler de geri dönecektir. Sonuç olarak bacağı herhangi bir şekilde hareket ettirmek geçici de olsa rahatlık sağlar. Huzursuz bacak sendromunda kişilerin çoğu gece uyurken ritmik ya da yarı ritmik hareketlerle bacaklarını oynatır. HBS’den muzdarip kişiler uyurken bu hareketleri yaptıklarının farkında olmayabilirler ama yanlarında yatan kişiler genellikle fark eder.

Bacakta rahatsızlık veren hisler kalça ve ayak bileği arasında herhangi bir bölgede hissedilebilir. Bu hislerin ayakta ortaya çıkması nadirdir. Bazı kişiler aynı hisleri kollarında da hissedebilir.

HUZURSUZ BACAK SENDROMUNUN NEDENLERİ NELERDİR? 

20 yılı aşkın bir süredir devam eden araştırmalara göre, huzursuz bacak sendromuna yol açtığı düşünülen birkaç ana faktör belirlenmiştir. Yine de halen daha çoğu kişide huzursuz bacak sendromunun kaynağı tespit edilememektedir. Şimdi araştırmaların öne çıkardığı olası nedenlere bir göz atalım:

Demir eksikliği: Huzursuz bacak sendromunun nedenlerini araştıran çalışmaların tutarlı bir şekilde kabul ettiği başlıca risk faktörü demir eksikliğidir. Anemi demir eksikliğinin başlıca nedenlerinden biridir. Anemi (kansızlık) söz konusu olmasa bile mide ya da bağırsaklarda kanama, ağır geçen adet kanamaları veya kan bağışı gibi nedenler de vücutta demir eksikliğine yol açabilir.

Böbrek Yetmezliği: Böbrek yetmezliği olan kişilerde, böbrek yetmezliği çoğu kez demir eksikliğine ve demir eksikliği anemisine yol açtığı için kandaki demir değerleri düşebilir. Bu ve vücuttaki diğer kimyasal değişimler birlikte HBS’nin ortaya çıkmasına veya belirtilerin kötüleşmesine neden olabilir.

Dopamin Hormonu: Dopamin, beyinde salgılanan hormonlardan biridir. Dopamin seviyelerindeki dengesizliklerin HBS’ye yol açabileceği belirtilir. Huzursuz bacak sendromu için değil, farklı nedenlerle kullanılan ve beyinde dopamin hormonu üzerinde etkisi olan bazı ilaçların HBS belirtilerini kötüleştirdiği veya benzer belirtilere yol açtığı görülmüştür. Dopamin kasların kontrolünde rol oynayan bir kimyasaldır ve HBS belirtileri arasında yer alan istemsiz bacak hareketleriyle bağlantısı olabilir.

Hamilelik: HBS ile hamilelik ve hormonal değişimler arasında bir bağlantı olduğu düşünülmektedir. Beş hamile kadından biri, hamileliğin son 3 ayında huzursuz bacak sendromu belirtilerini yaşar. Bu durumun neden kaynaklandığı ise henüz tam olarak bilinmemektedir. Genellikle de bebeğin doğumunun ardından tüm belirtiler kaybolmaktadır.

Kalıtım: Huzursuz bacak sendromu olan kişilerden yarısından fazlasında, rahatsızlık ailede görülmektedir. Özellikle erken yaşta belirtilerin ortaya çıktığı kişilerde sendromun kalıtımsal olarak ortaya çıkmış olması muhtemeldir.

Kronik Hastalıklar: Kronik böbrek yetmezliği, diyabet, Parkinson hastalığı, romatoid artrit, tiroid sorunları ve fibromiyalji gibi kronik hastalıklar huzursuz bacak sendromunun ortaya çıkmasında etkili olabilir

HUZURSUZ BACAK SENDROMUNUN TEDAVİSİ HAKKINDA BİLGİ VERİRMİSİNİZ?

HBS’nin tedavisi için ilk olarak sendroma yol açan neden bulunmaya çalışılır. Altta yatan nedenin tedavisi belirtilerin kaybolmasını sağlayabilir. Örneğin hastada demir eksikliği tespit edilmişse, demir takviyesi ile hem demir eksikliği hem HBS tedavi edilmiş olur.

Herhangi belirli bir neden tespit edilemediğinde ise tedavi için iki seçenek öne çıkar. Bunlardan biri yaşam biçiminde değişikliklere gidilmesi diğeri de ilaç tedavisidir.

Huzursuz bacak sendromunun tedavi sürecini kendiniz başlatabilirsiniz;

Vereceğim önerileri uyguladığınız vakit yakınmalarınızın azaldığını hatta kaybolduğunu göreceksiniz....

Öncelikle yaşamınıza resim, müzik, sevgi ve aşkı yerleştirmelisiniz. Sizi psikolojik olarak etkileyen sorunları kendiniz çözümlemeye çalışmalı, çözemediğiniz durumlarda bir uzmandan mutlaka yardım almalısınız. Bu uzman psikoloğunuzdur.
Bunların dışında günlük içtiğiniz su miktarını sorgulayıp az tüketiyorsanız ne kadar tüketmeniz gerektiğini öğrenebilirsiniz.
Gündüz çok aydınlık ortamlarda vakit geçirin gece sağlıklı uyuyabilmeniz için olabildiğince gündüz uyumamaya çalışın.
Günde en az 45 dakika kadar yürüyün. Eğer yürüyemeyecek durumdaysanız ayaklarınızı kollarınızı yardım alarak veya kendiniz 45 dakika kadar hareket ettirin.
Kahveyi, çayı, çikolatayı olabildiğince azaltın yapabiliyorsanız hayatınızdan çıkarın.
Sigara, alkol ve kolayı hayatınızdan mümkünse çıkarın bu yalnızca huzursuz bacak sendromu için değil genel sağlığınız için de oldukça önemli.
Hayvansal ürünleri azaltın bedeninizdeki, ruhunuzdaki şifalanmayı siz de göreceksiniz.
Bacaklarınızda varis yoksa sıcak su ile yıkayın veya soğuk sıcak dönüşümlü yapın. Varis varsa soğuk su ile yıkayın.

          Yatak odanız sizin aynı zamanda çalışma odanız olmasın.

Yattığınız odanın sıcaklığı ve soğukluğu sizi rahatsız edecek seviyede olmasın ve sessiz ışıksız karanlık bir odada uyumayı tercih edin.
Huzursuz bacak sendromunun bir terapi yöntemi de yeterli uyumak bu nedenle uyanmak istediğiniz saatten 8 saat önce yatağınıza geçip sizi dinlendirecek müzikler dinleyip, kitaplar okuyabilir isterseniz meditasyon yapabilirsiniz.
Sabah uyandığınızda da bacaklarınıza su dökerek veya duş alarak kendinizi güne hazırlayabilirsiniz.
Olabildiğince düzenli ve sağlıklı beslenin günlük probiyotiklerinizi mutlaka alın. Konserve gıdalardan uzak durup mevsim sebze ve meyvelerini tüketin.

VARİS HUZURSUZ BACAK SENDROMUNA YOL AÇAR MI? 

Huzursuz bacak sendromu demir eksikliğine bağlı kansızlığı olanlarda, Parkinson hastalığında, şeker hastalığında, böbrek yetmezliğinde hatta hamilelikte de görülebilir. Ama bunlar azınlıktır. Çoğunlukla bir başka hastalık olmadan tek başına görülür.  

Varis hastalarının çok az bir kısmında (%1 civarı) huzursuz bacak bulguları görülür ve bu duruma “huzursuz bacak sendromu ya da hastalığı“ değil huzursuz bacak benzeri durum adı verilir. Venöz yetmezliği ve varis hastalığı olan bu insanlarda varislerin tedavisi huzursuz bacak yakınmalarını azaltır ya da tümüyle giderebilir.

En sık görülen uyku hastalıkları arasında ikinci sırada yer alan huzursuz bacak sendromu Türkiye'de yüzde 4 oranında görülüyor diyebiliriz..Yine uykusuzluk yaşayan 4 hastadan birinde huzursuz bacak sendromu görülüyor. Bu nedenle huzursuz bacak sendromunun kesinlikle tedavi edilmesi gerektiğini, tedavi edilmezse ciddi sağlık sorunlarına yol açtığını artık net olarak biliyoruz. Huzursuz bacak sendromunun Parkinson ve MS'le ilişkisi var. Bu hastalarda daha sık görülüyor. Sorunun tedavisinde ömür boyu ilaç kullanmak yerine demir eksikliğinin yerine konulması gerekiyor. Huzursuz bacak sendromu pek çok hastalıkla karıştırılıyor. Eğer ağrı özellikle geceleri ortaya çıkıyorsa, hareket etme isteği varsa ve istirahat ile ağrı artıyorsa huzursuz bacak sendromundan şüphelenmek gerekir.Gecikmeden doktora gidilmeli

Son olarak; Sağlığınızı önemseyin geç kalmadan doktora gidin. Sağlıkla kalın. Teşekkürler.