Harput'un Meşhur Şairi 'Hacı Hayri Bey'
Başak MERAL GÜNDÜZ/Elazığ Belediye Başkanı Şahin Şerifoğulları'nın Kültür ve Tarih Danışmanı Sedat Çağlıyan ile Harput'un meşhur şairi Hacı Hayri Bey hakkında bir söyleşi gerçekleştirdik
HARPUT ALİMLERİNDEN EGENDİGİLLER AİLESİNE MENSUP HACI HAFIZ MAHMUD EFENDİ’NİN BÜYÜK OĞLUDUR
Sedat Çağlıyan,”Harput alimlerinden Efendigiller ailesine mensup Hacı Hafız Mahmud Efendi’nin büyük oğludur.Asıl ismi Mehmet Hayrullah olduğu halde Hacı Hayri ismiyle ün yapmıştır.Hayri,ilk bilgilerini babasından almıştır.Mahalle mektebine devam etmiş daha sonra Kamilpaşa medresesinde amcası oğlu Hacı Hamdi Efendiden ders almıştır.Çok zeki olmasına rağmen,medrese tahsilini bitirememiştir.1874 yılında babası ve küçük kardeşi Lütfullah ile Hicaz’a gitmiştir.Dönüşünde babasıyla İstanbul’a gelir.1875 tarihinde Vakıflar Nezareti mektebi kaleminde göreve başlar.Babası 1877’de Harput Mebusu olarak meclise girince ailesiyle birleşme imkanına kavuşur.1879’da Harput’a döner.Mamuratül-Aziz sancağı temyiz meclisi sorgu hakimliği vekilliğine,daha sonra Bidayet Mahkemesi baş katipliğine,1881’de Vilayet İdare Meclisi Katipliğine tayin edilir.Bu tayinden 34 ay sonra da görevden azledildiğini söyledi.
1890 YILINDA SİVİL ALBAYLIK RÜTBESİYLE VİLAYET RESMİ GAZETESİ’NİN MÜDÜRLÜĞÜNE GETİRİLDİ
Çağlıyan,”1885 yılında Dersim Mektupçuluğuna Saniye rütbesiyle tayin edilir.1890 yılında “Sivil Albaylık rütbesiyle” Vilayet resmi gazetesinin müdürlüğüne getirilir.Şairin Hicviyeleri de çok meşhurdur.1899 Musul,1900 da Diyarbekir Mektupçuluğu,1905 Ergani ve sonrada Dersim Mutasarrıflığına tayin olunmuş ve Ula Sınıf-ı sanisi rütbesini ve Mecid-i nişanı kazanmıştır.Bu görevde 8 ay kalabilmiş sonra işine son verilmiştir.Bu azilden dolayı müteessirdir.Kendisi daha fazla içkiye verir.Göreve dönmek için yaptığı müracaatlar neticesiz kalır.
Çemişgezek ilçesinde inşa edilen Hamidiye Medresesi’nin kapısının üstündeki taş üzerine yontulmuş olan beyitler;
“Şah-ı Faruk-ı siyer Hazret-i Sultan Hamid
Etti bu medreseyi talib-i ilme tesis
Yazdı cevherle de Hayri kulu tarih-i selis
Merkez-i fetz-i edeb ola bu Darüt-tedris”
Hacı Hayri beyin besteyle okunan gazelleri de vardır;
Bağlarda çemen soldu
Mestur-ı gubar oldu
Kes nağmeni ey bülbül
Güller yine har oldu.”
“OLAYDI”REDİFLİ GAZELİ HARPUTTA UŞŞAK,İSTANBUL’DA HÜSEYNİ MAKAMINDA BESTELENMİŞTİR
Sedat Çağlıyan,”Meşhur,Olaydı redifli gazeli Harputta Uşşak,İstanbul’da Hüseyni makamında bestelenmiştir.
“Sinemde bir tutuşmuş yanmış ocağ olaydı
Zülfün karanlığında bezme çerağ olaydı
Meyhaneler kapusu bahtım gibi kapansın
Rindan’e bade içmek sensiz yasağ olaydı.
Hacı Hayri beyin eserlerinden;
Numune-i Muharrerat(Yazışma Örnekleri)
Salname-i Vilayet-i Mamuratül-Aziz
Manon Lescout(Çeviri Roman)
Bazı şiirleri
Hatıra-yı Ahd-i Şebab(Hatıralar)
Hastalığı ilerler tedavi için İstanbul’a gider.Fransız Pastor hastanesine yatar.Orada 1910 yılında vefat eder.Edirnekapı mezarlığına defnedilmiştir”dedi.
