HARPUT DERVİŞİ VE GAZİSİ: ANKUZU BABA

Ali ÖZTÜRK/Harput manevi yönü çok fazla olan bir kenttir. Evliyalar diyarı olarak bilinmesi de bağrında yatan manevi şahsiyetlerden dolayıdır. Harput bu yönüyle diğer tarihi kentlerden de ayrılmaktadır. Birçok evliyanın durağı olmuş ve Harput’u mekân tutmuşlardır.  Harput’ta yatmakta olan her bir evliya zamanında bir keramet göstermiştir. Vatandaşların bu evliyalara çok büyük saygısı vardır. Evliyaların türbeleri ilimizden ve il dışından gelen birçok ziyaretçi tarafından ziyaret edilmektedir. Harput’ta türbesi bulunan evliyalardan bir tanesi de Ankuzu Baba Türbesidir Harput'un beş kilometre doğusunda kendi ismiyle anılan "Ankuzu Tepesi"nin üzerinde yatmaktadır. Kayalarla kaplı bulunan bu tepe Harput çevresinin en yüksek yerlerinden birsidir. Türbe bu tepenin en üst kısmında bulunan bir düzlük üzerindedir. Duvarları taşlarla ve betonla örülerek inşa edilmiş, tavanı ise eğimli bir beton tabiiye ile kapatılmıştır. Oldukça küçük olan Ankuzu Baba Türbesi tek mekânı olup, elektriği ve suyu yoktur. Ayrıca türbeye herhangi bir şekilde taşıt yolu yapılmamıştır. 16. Yüzyılda türbenin hemen yanı başında bir zaviye olduğu çeşitli kayıtlarda geçmektedir. Bugün bu zaviyeden hiç bir eser kalmamıştır. Evliya Çelebi meşhur "Seyahatnamesinde’’ Ankuzu Baba zaviyesi ve türbesinden bahseder. Burası Osmanlı Dönemine ait çeşitli kayıtlarda değişik isimlerle anılmıştır. Başvekâlet Arşivi tapu defterinde "Ey Kuzu" denildiği gibi Hicri 1115 tarihli bir başka vesikada da "Aynül Kuzat" olarak isimlendirilmiştir. Bazı rivayetlere göre onun 8. ve 9. yüzyıllarda Arap-Bizans savaşları esnasında Arap ordularına katılan bir asker olduğu ve burada şehit düştüğü belirtilir, kuzu Baba Dağı'nın yamacında bulunan bir kaya üzerindeki at nalına benzeyen çukurluğun Ankuzu Baba'nın atının izi ve taşlar üzerinde bulunan kırmızı lekelerin de Ankuzu Baha'nın yaralarından damlayan kan izleri olduğu yolunda bazı efsaneler anlatılır.  Harput çevresinde Ankuzu Babayla ilgili anlatılan bazı kerametler halkın buraya karşı gösterdiği ilginin boş olmadığına işarettir. Zamanında Ankuzu Babada halkın piknik yapıp, kurbanlar kestiği anlatılmaktadır. Bugün bu ziyaretgâha araba yolunun olmaması, ayrıca ziyaret çevresinde içme suyunun bulunmaması buraya gelen ziyaretçiler için büyük bir sorun oluşturmaktadır. Ankuzu Baba Türbesinin bu gibi sorunlarının giderilmesi Harput’un manevi yönü açısından çok önemli bir konudur.