Fıtık Nasıl Oluşuyor?
Başak MERAL GÜNDÜZ/Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Oktay Belhan, 'Bel fıtığı ve boyun fıtığı hakkında gazetemize temel bilgiler verdi.
Prof.Dr.Oktay Belhan,”Halk tabiri ile bel fıtığına, tıbbi terim olarak lomber diskopati denmektedir. Boyun fıtığına da, servikal diskopati denilmektedir.
Vücutta omur dediğimiz kafa tasının hemen altından başlayıp, başı gövdeye bağlayan yedi tane boyunda, oniki tane sırtta ,beş tane belde ve 5 tane de birbiriyle kaynaşmış şekilde olan sacrum denilen omurlardan oluşmaktadır. Bu omurlar arasında,disk denilen elastik, sünger gibi, araç amartisörü gibi esnek yapılar mevcuttur. Fıtık dediğimiz patolojik durum, bu disklerin sinirleri sıkıştırmaları sonucu oluşmaktadır. Yine vertebral kolon dediğimiz omurilik iskeleti, Sacrumla birleşik olacak şekilde sacrumun altında da “koksiks“ olarak adlandırılan ve Elazığ tabiriyle “poçik”denilen kısım ile son bulur.
Fıtıklar en çok bel ve boyun bölgesinde oluşur. Bu omurların arasında jelibon şekere benzer disk dediğimiz amartisör tarzında yapı var ve biz bunlara “omur arası diskler“ diyoruz. Bu diskin etrafını simit gibi bir halka çevreliyor.İçerisinde şekerli su kıvamında jelatinimsi bir sıvı bulunuyor.Bu yapılardan dolayı bu disk fibroelastic dediğimiz amartisör şeklinde üzerine yük bindiği zaman çöken ve yük üzerinden kalktığı zaman da tekrar eski haline geçebilen elastik bir yapıya sahiptir.
Bu anatomik yapı insanın hayatı boyunca her yöne doğru hareketinde çeşitli esnemelerle omurların aşınmasını ve omurların arasından geçen sinirlerin sıkışmasını engelleyici bir amartisör görevi görürler. Dolayısıyla yaşla birlikte mesleki olaylar,kilo , ağır kaldırma, çok sayıdaki gebelik ve doğumlar, bir takım metabolik
hastalıklar,travma dediğimiz bel kırıkları,trafik kazaları ,yüksekten düşme,iş kazaları bunlara benzer bir takım travmalar sonrasında omur dediğimiz kısımlar hem de disklerde yırtılmalara bağlı olarak fıtıklar oluşabiliyor”dedi.
BEL VE BOYUN FITIKLARININ OLUŞMASINDAKİ FAKTÖRLER
Prof.Dr.Oktay Belhan,” Sedanter yaşam çok önemli. Ağır kaldırma, Uzun süre aynı pozisyonda oturmak,uzun süre ayakta kalma,kilo, çok sayıda gebelik ve doğum önemli faktörlerdir. Genetik faktörler de önemli olabiliyor. Yaşlılık, fizyolojik olarak görülebilen diskin su içeriğinin bozulmasına bağlı olarak kolay kırılabilir ve yırtılabilir hale getirip fıtıklaşarak siniri sıkıştırabilmektedir.Sinir omurların her iki tarafından sağından ve solundan çıkmaktadır. İşte bu fıtıklaşan disk sağ taraftan siniri sıkıştırıyorsa sağda, sol tarafta sıkıştırıyorsa sol tarafta bel fıtığı oluşuyor. Bel veya boyun fıtığının en önemli belirtilerinden biri kalçanın tam oynak yerinden bir santimetre çapındaki bir alandan başlayıp topuğa kadar yayılan “siyatalji” olarak adlandırılan bir sinir ağrısıdır. Bu durumda hemen aklımıza bel fıtığı gelmektedir.Lomber 4 ile 5 arasında sıkışıklıklarda da ise kalça ve bacağın dış yan yüzüne, ayak sırtına ve ayak baş parmağında ağrı, uyuşma, karıncalanma ve keçelenme şikayeti olur. Boyun fıtıklarında ise, omuz, kol,el ve parmaklarda ağrı, uyuşma, karıncalanma ve keçelenmeler olmaktadır. Bunun için çeşitli tanı yöntemleri var. En önemli yöntemlerden birisi fizik muayenedir.Yine radyolojik tetkikler yapılmalıdır.Omur kanal çapının genişliğini ve darlığını ölçmek ve bize fıtıkların büyüklüğünü yerini ve cerrahi olup olmadığı açısından gereken bilgileri verecek olan MR denilen radyolojik tetkiklerden ve EMG denilen sinir ileti testlerinden faydalanıldığını ifade etti.
TEDAVİDE NELER YAPIYORUZ?
Belhan,”Tanıyı koyduktan sonra öncelikle istirahat tedavisi çok önemlidir, çünkü ödem oluşuyor ve ödemin azalması gerekiyor.
Sert zemin üzerinde kesinlikle yatılmamalıdır bu yanlış bir uygulamadır.Dolayısıyla hastanın günlük aktivitesini kısıtlayacak aşırı eğilip kalkmayı engelleyecek nitelikte bir istirahatı olmalıdır ama sürekli yatılmamalıdır.Ödemi çözecek ilaç tedavisi başlanır.Bunun sonrasında hasta rahatlamıyorsa çeşitli fizik tedavi yöntemleri ve fıtık bölgesine yapılan çeşitli enfeksiyonlar mevcut onlarda yapılabilmektedir.Artık ileri dereceye gelmiş düşük ayak dediğimiz yani ayak bileğini geriye doğru katlayamıyorsa hastaya cerrahi tedavi önerilir.
Cerrahi tedavide kemiğin yapısına oluşan fıtığın büyüklüğüne şekline anatomisine göre değişik yöntemler vardır.Sadece fıtık olan bölgenin alınması olabiliyor bazen kemikte zayıflık varsa kemikler arasındaki düzen bozulacaksa o zaman da vidalı tedaviler yapılabiliyor.Ameliyat sonrası hastayı rehabilite etmek gerekiyor.Uzun süre fıtık altında kalan kaslar zayıflamış olduğundan dolayı ameliyat sonrasın da yoğun egzersiz programıyla hastanın eski formuna ulaşması için gereken yapılıyor.En önemli şeylerden birisi de korunmaktır ve önerilere uyulması gerekiyor.Özellikle sabah ve akşam 10/15 dakika bel kaslarını güçlendirmek için egzersiz yapılmalıdır yaşın önemi yoktur.Genç hastalarda da yüzme çok önemli yer tutmaktadır fıtığın ilerlemesini engellemektedir”dedi.
