Elazığ'da Yıkım da Yapım da Sorun

Türkiye, geçen yıl şubat ayında Kahramanmaraş merkezli ve Elazığ dahil 11 ili etkileyen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremlerin acısıyla sarsıldı. 14 milyon vatandaş bu felaketten doğrudan etkilenirken 53 bin 537 kişi hayatını kaybetti. Deprem nedeniyle Türkiye, uluslararası yardımı da içeren 4. seviye alarm verdi ve ülke genelinde 7 gün süreyle milli yas ilan edildi. Depremin 1. yıldönümünde Elazığ’da gelinen son durumu Hakimiyet Okuyucuları için derledik.

ÜLKE EKONOMİSİNE MALİYETİ TOPLAM 103 MİLYAR DOLAR

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı koordinasyonunda ilgili tüm kamu kurum ve kuruluşların katkıları ile hazırlanan 2023 Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Raporu’nu ilk bir yıl içerisinde hazırlandığını ve kamuoyu ile paylaşıldığını hatırlatan İbrahim Şenel, “Raporda, depremin ülke ekonomisine maliyetinin toplam 103,6 milyar dolar düzeyinde olduğu hesaplanmıştır. Bu tutarın 85 milyar dolarlık kısmının doğrudan hasar maliyetinden, 18,6 milyar dolarlık kısmının ise ekonomik aktivite kaybı ile dolaylı maliyetlerden oluştuğu ortaya konulmuştur. Toplam maliyetin en büyük kısmını 56,9 milyar dolarla konut hasarları oluşturmuştur. Bunu 12,9 milyar dolarlık tutarla kamu kesimi hasarı ve 11,8 milyar dolarlık tutarla özel kesim hasarı takip etmiştir. Oluşan toplam maliyet, 2023 yılı milli gelirinin yaklaşık yüzde 9’una tekabül etmektedir” dedi.

FACİAYI “DÖNÜŞÜM” ENGELLEDİ

24 Ocak 2020 tarihinde de deprem gerçeğiyle yüzleşen Elazığ’da 6 Şubat 2023 tarihine kadar geçen sürede şehrimizde binlerce konut yapıldı. Dönüşümde hassas davranan ve deprem bilinciyle ilk önceliği sağlam konutlara veren Elazığ’da bu duyarlılık olası bir facianın önüne geçti. Rüstempaşa, Mustafapaşa ve Abdullahpaşa gibi sorunlu mahallelerin riskli alan ilan edilerek detaylı bir şekilde dönüşmesiyle Kahramanmaraş merkezli depremlerin can kaybına neden olmasının önüne geçilmiş oldu.

YENİ DEPREMLER YENİ SORUNLAR

Elazığ, her ne kadar 24 Ocak tarihinden sonra kapsamlı, detaylı ve hızlı bir dönüşüm geçirse de Maraş depremleri nedeniyle binlerce yapıda hasar oluşmasının önüne geçemedi. Bu hasarlı yapılar hem yıkımda hem de yapımda şehrin yeni ve büyük birçok sorunla karşılaşmasına neden oldu. Elazığ’da, Maraş depremlerinin üzerinden bir yıl gibi bir süre geçmesine rağmen ne yapımda ne yıkımda istenilen noktaya gelinemedi.

ŞEHİR MERKEZİNİN AKIBETİ BELİRSİZ

Kahramanmaraş merkezli depremlerin Elazığ’da en fazla etkilediği lokasyonların başında şehir merkezi geliyor. 24 Ocak depremiyle büyük oranda dönüşen diğer mahallelerin yanında Elazığ Şehir Merkezi ve Sanayi, Salıbaba gibi eski yapıların fazla olduğu mahalleler her geçen gün eski cazibesini, ruhunu ve nüfusunu kaybetmeye devam ediyor.

ELAZIĞ BELEDİYE BAŞKANI ŞAHİN ŞERİFOĞULLARI: “ACIMIZ CANLILIĞINI KORUYOR”

Elazığ Belediye Başkanı Şahin Şerifoğulları, asrın felaketi 6 Şubat depremlerinin yıl dönümünde açıklamada bulundu. Başkan Şerifoğulları, açıklamasında şu ifadelere yer verdi:“Ülke olarak bizleri derinden sarsan 6 Şubat depremlerinin üzerinden bir yıl geçti. Ülkemizin yaşadığı en büyük afetlerden biri olan asrın felaketinde on binlerce insanımızı kaybettik. Yitirdiğimiz canların acısı hala yüreğimizde canlılığını korumaktadır.6 Şubat depremi, ülkemizin ve şehrimizin bir gerçeği olan deprem felaketine karşın daha duyarlı ve bilinçli olmamız gerçeğini bir kez daha ortaya koymuştur.Şüphesiz geleceğimiz açısından atılacak en önemli adım depremle yaşayabilmeyi öğrenmek, yapı stoklarımızı depreme dayanıklı hale getirmektir. Devletimizin desteğiyle şehrimizde eski yapı stokunun yenilenmesi adına güçlü adımlar atılmıştır. Can ve mal güvenliği esaslı oluşturulan planlama doğrultusunda şehrimizi yeniden yapılandırırken, hedefimiz halkımızın güven içerisinde yaşayacağı, minimum riskin bulunduğu modern bir kent oluşturmaktır.Yaşadığımız bu büyük acılardan ders çıkararak bilim ve teknolojinin tüm imkânlarını kullanarak şehirlerimizi güvenli hale getirmek adına tüm gayretimizi ortaya koymaya devam edeceğiz.Bu vesileyle 6 Şubat depreminde hayatını kaybeden vatandaşlarımıza bir kez daha Allah’tan rahmet, yakınlarına baş sağlığı ve sabırlar diliyorum. Rabbim, ülkemize ve milletimize böylesi afetleri bir daha yaşatmasın.” 

BAŞKAN ALAN:  “RABBİM BİR KEZ DAHA DEPREM YAŞATMASIN”

Elazığ Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı İdris Alan, 6 Şubat depreminin yıldönümü dolayısıyla bir mesaj yayınladı.  Asrın felaketi olan ve Elazığ ile birlikte 11 il ve 14 milyon insanımızı etkileyen 6 Şubat depremlerinde 50 bin can kaybı yaşadıklarını ifade eden Başkan Alan, mesajında şu görüşlere yer verdi: “Geçtiğimiz yıl 6 Şubat tarihinde 7.7 ile 7.6 şiddetinde iki büyük depremi yaşadık. Depremimden ilimizin de önemli oranda etkilenmesine rağmen özellikle yıkımın daha fazla olduğu illerdeki afetzede kardeşlerimizin yaralarını sarmak, maddi ve manevi destek vermek için devletimizin tüm birimleriyle birlikte Elazığ Ticaret ve Sanayi Odası başta olmak üzere tüm sivil toplum kuruluşlarımız ve aziz milletimizin her bir ferdiyle birlikte var gücümüz gayret gösterdik. 24 Ocak 2020 ve 6 Şubat depremlerinde maddi ve manevi kayıplarımız oldu. Bu acıları hafifletmek amacıyla tüm halkımızın dayanışma, yardımlaşma ve paylaşma duygusunu gösteren ve bizleri gözyaşlarımızla birlikte duygulandıran örnek fedakârlıklara da şahit olduk.  Başta Elazığ Belediyesi olmak üzere tüm kamu kurum ve kuruluşlarımız, Elazığ Ticaret ve Sanayi Odamız ile STK ve aziz hemşerilerimizin deprem bölgesindeki afetzedelerin yardımına koşmak için gösterdikleri özverili gayretleri unutmadığımız gibi, depremde hayatını kaybeden vatandaşlarımızı da asla unutmayacağız.Rabbim bir daha bu ülkeye ve milletimize böylesi acılar yaşatmasın. 6 Şubat depreminde hayatını kaybeden vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet, yakınlarına sabır diliyorum.”

MUHALEFETTEN ORTAK TEPKİ: ACİLEN DÖNÜŞMELİYİZ

6 Şubat depremlerinin 1. Yıldönümünde Elazığ’da muhalefet partileri il başkanları gazetemize özel açıklamalarda bulundular. Elazığ’da muhalefetin ortak görüşü yıkımların acilen tamamlanması ve kentsel dönüşümün hız kazanması yönünde.

ÖZKAN: “YANLIŞ POLİTİKALAR ŞEHRİ DAHA KÖTÜ BİR DURUMA GETİRDİ”

6 Şubat depremlerinin 1. Yıldönümünde yapılan çalışmaları ve eksiklikleri Gazetemize değerlendiren CHP Elazığ İl Başkanı Av. Onur Özkan: “Öncelikle 6 Şubat’ta hayatını kaybeden tüm yurttaşlarımıza ve ailelerine baş sağlığı diliyorum. Allah hepsinin mekanını cennet eylesin. 6 Şubat depremiyle beraber ülkemizin 11 ilin de çok büyük bir sıkıntı yaşanmış oldu. Akabinde 10 ile Sayın Milletvekilimiz Gürsel Erol’un çabalarıyla Elazığ 11’inci il olarak eklenmiştir. Elazığ Kahramanmaraş kaynaklı depremlerde çok fazla hasar almamış olsa dahi Elazığ depremiyle birleşince bizlerde elbette bunun sıkıntılarını yaşamaktayız. Elazığ’da hala yıkımlar tamamlanmamış durumda. Hala mahallelerin birçoğunda yıkımlar devam ediyor ve yollar perişan durumda. Elazığlı vatandaşlarımız özellikle kiralık ev bulmakta zorlanıyorlar. Elazığ kendisini çok daha iyi bir yere getirecekken yapılmış olan yanlış politikalar ve izlenmiş yanlış para harcama nedeniyle şu an çok daha kötü bir durumdadır.” şeklinde konuştu.

“KENTSEL DÖNÜŞÜM HIZ KAZANMALI”

CHP İl Başkanı Av. Özkan, Elazığ’da kentsel dönüşümün hız kazanması gerektiğini ve vatandaşa öncelik veren bir politika yürütülmesi gerektiğini ise şu sözlerle aktardı: “Bizce Elazığ için yapılması gereken şey, öncelikle oturup sağlıklı bir şekilde kentsel dönüşümün ele alınmalı ve bilen kişiler tarafından yapılmalıdır. Bunu siyasete alet etmek yerine sadece memleketimizi insanımızı ve memleketimizin çıkarlarını düşünerek yapmalılar. Buna göre bir program çizilmeli ve bu program dahilinde hareket edilmelidir. Çok katlı binalar yerine rahat yaşayabileceği yerler yapılmalı. TOKİ konutlarında olduğu gibi özellikle geniş ailelerin düşük metrekareli daireler yerine daha büyük metrekareli daireler ve vatandaşların daha rahat edebileceği konutlar inşa etmeliyiz.” 

YAŞAR: “YIKILMASI GEREKEN ÇOK SAYIDA BİNA AYAKTA BEKLİYOR”

Deprem sonrası yapılan çalışmaları gazetemize değerlendiren İYİ Parti Elazığ İl Başkanı Habip Yaşar da yıkım çalışmalarının ağır ilerlemesine şu sözlerle sitemini dile getirdi: “24 Ocak 2020 Elazığ, sonrasında 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş merkezli depremde Elazığ’da AFAD verilerine göre 10.860 ağır hasarlı bina 19.882 orta hasarlı bina ve 2.027 iş yeri olmak üzere toplam 25.970 bağımsız bölüm depremde hasar görmüştü. Bugüne kadar 25 bin konut inşa edilerek hak sahiplerine teslim edilmiş. Hala hak sahibi olup da konut bekleyen çok sayıda vatandaşımız bulunmaktadır. AFAD’a göre ağır hasarlı binaların yüzde 85’nin enkazının kaldırıldığını ifade etse de gördüğümüz kadarıyla bu oranın doğru olmadığıdır. Yıkılması gereken çok sayıda bina hala ayakta beklemekte. Bu durumda da yeni tehlikelere hatta ölümlere davetiye çıkarmaktadır.”

“YARALAR TAM ANLAMIYLA SARILMADI”

Elazığ’da birçok mahallede kentsel dönüşümün yapılmadığına dikkat çeken Başkan Habip Yaşar: “Yaralar tam anlamıyla sarılmış değildir. Rant değeri yüksek bölgelerde kat sayısı arttırılarak inşaatlar devam ederken, eski mahallelerimizden Nailbey, İzzetpaşa, Sanayi, Yeni Mahalle, Çarşı, Kültür, Salıbaba, Kesrik gibi yerlerde bu gelişmeler yaşanmadığı için, kat yüksekliği verilmediği için mağdur edilmişler. Yüksek maliyetlerden dolayı her yer tarlaya ve çöplüğe dönüşmüştür. Konut yetersizliğinde dolayı kiralar uçmuş. Dar gelirli büyük mağduriyet yaşamaktadır. Su sorunu devam etmekte. 10 yıldır inşaatı devam edip tamamlandığını söylenen Hamza Bey barajı bile bu ihtiyacı karşılayamamaktadır. Milli Eğitime bağlı pek çok okul yıkıldı. Yerine yeterli sayıda okul yapılmadığında birleştirilmiş sınıflarda eğitim devam etmekte. Eğitim’de seviye düşmektedir. Hasar gören tarihi öğretmenevi ve yanındaki alan belediyeye devredilerek meydan projesine katıldı. Binlerce eğitimcinin ve ailesini konakladığı, şehrin kalbi olan öğretmenevimiz bulunmamaktadır. Kullanışlı olmayan kiralık yerde Geçici hizmet vermektedir. Yine milli eğitimin kendisine ait bir hizmet binası bulunmayıp sürekli yer değiştirmektedir.” 

“YENİ YERLEŞİM ALANLARINDA BİRÇOK SORUN VAR”

Başkan Yaşar, açıklamasını şu eleştirilerle tamamladı: “Şehrin ekonomik, ticari ve Sosyo-kültürel hayatı derin yaralar almıştır. Bu sorunlar ortadan kalkmış değildir. Sanayici ve iş adamlarının teşvik sorunları bulunmaktadır. Krediye ulaşma sorunları yaşanmaktadır. Deprem konutlarının yapıldığı yerlerde yeteri kadar okul, hastane, sosyal alanlar, marketler, ulaşım ihtiyaçları sorun olarak durmaktadır. Depremde hayatını kaybedenler yüce Allah'tan rahmet, yaralılara şifa yakınlarına sabırlar diliyorum. Yaşananlardan bir ders alınacağı ümidiyle Cenabı Allah böyle felaketleri bu millete ve şehrimize bir daha yaşatmasın inşallah.”

KAVAKLI: RİSKLİ YAPILAR BİR AN ÖNCE YIKILMALI

HÜDA PAR Belediye Başkan Adayı Yasin Kavaklı ise Elazığ’ın fay hattı üzerinde bir şehir olduğuna dikkat çekerek şu eleştirilere yer verdi: “6 Şubat 2023 depreminden bugüne 1 yıl geçmesine rağmen diğer illerdeki gibi Elazığ’ın yanında olunmadı. En çok mağdur olduğumuz konulardan bir tanesi orta hasarlı olan evler oldu. Orta hasar verilen konutlar açıkçası ortada kaldı. Orta hasarlı konutlar ile ilgili yapılan açıklamalar vatandaşı tatmin etmedi. Şu anda bunun mağduriyetleri hala daha devam ediyor. Bu mağduriyetlerin giderilmesi ve bu çalışmaların tamamlanması için yeterince bir çalışma yapılmadı. Elazığ’da ağır hasarlı, orta hasarlı, az hasarlı olan konutların son durumları ne durumda bende bilmiyorum. Ağır hasarlı binaların yıkımları yapıldı. Orta hasarlı evlerin güçlendirilmesi veya yıkılması kararı alındı. Bu konutların hangisinin güçlendirildiğini veya yıkıldığının tespitlerinin yapılıp yapılmadığını bizler de bilmiyoruz. Az hasarlı konutlar konusunda yapılmış olan çalışmalar ne şekilde yapıldı? Az hasarlı olan binaların şu anda riskli durumu var mı? Denetimler  gerçekten yeterince yapıldı mı? Bunları bilmiyoruz. Elazığ’da 2020 yılında yaşadığımız deprem ve sonrasında 6 Şubat  depremi ile birlikte sarsıldığımız bu depremler sonrasında evlerin yeniden kontrol edilmesi gerekiyor. 40-50 yıllık binalarımız var bunlar şu anda ne durumda kontrol edilmesi lazım. Orta hasar, az hasar verilen evlerin son hali ne durumda bunların tespit edilmesi gerekiyor. Elazığ fay hattı üzerinde olan bir şehir. Tedbirlerimizi almalıyız. Riskli olan yapıların yıkımlarının bir an önce gerçekleşmesi lazım.”  

BAŞKAN ATEŞ: “SORUNLAR DEVAM EDİYOR”

Yeniden Refah Partisi İl Başkanı Ömer Ateş ise yaptığı açıklamada,“6 Şubat 2023 tarihinde asrın felaketi olarak nitelendirilen depremlerde 50 binde fazla vatandaşımızı yitirdik, çok sayıda vatandaşımız da yaralandı. Depremle birlikte devletimizin tüm imkanlarının seferber edilmesi ve yaraların bir an önce sarılması yönündeki çalışmalara başta Yeniden Refah Partisi  olmak üzere birçok siyasi partimizin, sivil toplum kuruluşlarımızın ve tüm hemşerilerimizin destek ve fedakârca omuz vermesi, milli dayanışanın ne güzel örneği oldu.Deprem sonrası şehirlerin yeniden yapılması konusunda hükümetimizin attığı adımlar semeresini vermiş ve depremin yıldönümünde bazı konutların anahtar teslimi yapılmış olsa da bu hem yetersiz hem de beklentilerin çok altında kalmıştır. TOKİ'nin imal ettiği evler statik olarak sağlam olmakla birlikle işçiliklerinin çok kötü olduğu, vatandaşlarımız tarafından sıklıkla dile getirilmektedir. Hükümetten beklentimiz şudur ki TOKİ’nin imal ettiği konutlar bir an önce ama şikâyetlere konu olmayacak şekilde yapılması ve hak sahiplerine teslim edilmesidir. 6 Şubat depremleri sonrası yıkım işlemlerinde bir hızlanma görülse de hala yıkım bekleyen binaların olması ve yıkımların usulüne uygun yapılmaması problemi gündemdeki yerini korumaktadır. Yerinde dönüşüm adıyla hayata geçirilen projenin uygulanabilmesi için devletin de işin içinde olması, TOKİ ya da yerel yönetimlerin garantörlüğünde bir dönüşüm yaşanmaması halinde yıkılan binaların yıllarca yapılma şansı bulunmamaktadır.  6 Şubat depremlerinin birinci yıldönümünde tüm bu sorunların yetkililer tarafından çözülmesini bekliyor, depremlerde hayatlarını kaybeden vatandaşlarımıza bir kez daha Allah’tan rahmet diliyorum”

MUHTAR KÖSE: DÖNÜŞÜM KAYIPLARI ENGELLEDİ

Abdullahpaşa Mahalle Muhtarı Yavuz Köse ise 1 yılda yapılan çalışmalar hakkında şu bilgileri verdi: “Herkesin de bildiği gibi ilimiz birçok depreme şahit oldu ve büyük zararlar gördü. Kahramanmaraş depreminde de Elazığ’da konutların yenilenmesi ve kentsel dönüşüm ve rezerv alanların yapılacak evlerin teslim edilmesiyle Kahramanmaraş depreminde ilimiz çok şükür büyük zararlar görmedi ama depremle birlikte mahallelerimiz de ağır hasar alan binalar oluştu. Abdullahpaşa Mahallesi’nde 24 Ocak 2020 Elazığ depreminde 2 bin 500 konut yapıldı. 6 Şubat depreminde de mahallelerimiz fazla zarar görmedi binaları hasar alan vatandaşlarımız hak sahibi oldular. Bazı vatandaşlarımız yerinde dönüşüme başvurusunda bulundular. Önümüzdeki günlerde de Cumhurbaşkanımız Elazığ’a gelerek vatandaşlarımızın evlerine kavuşması için kura çekimine katılım sağlayacak. Devletimiz 24 Ocak depreminde nasıl vatandaşın yanında olduysa aynı şekilde Kahramanmaraş depreminde de vatandaşın yanında oldu. Devletimiz maddi manevi vatandaşın yanında oldu. Ben bir eksikliğin olduğunu düşünmüyorum. Vatandaşlar yıkılan evlerinin yerinde tekrar yaşamak istiyorlar. Yıllardır oturdukları mahallelerinde yeniden komşularıyla yaşamak istiyorlar. Devletimiz dediğim gibi yerinde dönüşüm vasıtasıyla vatandaşlarımı mahallelerine geri dönecek.”

MUHTAR YUSUF GÜL: “KENTSEL DÖNÜŞÜM BEKLİYORUZ”

Rüstempaşa Mahalle Muhtarı Yusuf Gül ise şu açıklamayı yaptı: “2+1 daireler yapıldı, yanlış oldu. Bazı vatandaşların evleri geç verildi, mağdur edildi. Ancak yaralar büyük oranda sarıldı. Eksik yapılan bir şey yok ancak kentsel dönüşüm bekliyoruz. Bundan sonra depremle alakalı mahallemiz için sadece kentsel dönüşüm istiyoruz.”

ÇAKMAK: “SİTE YÖNETİMİNDEN ŞİKAYETÇİYİZ”

Son olarak Mustafa Paşa Mahalle Muhtarı Yusuf Çakmak ise depremin 1. Yılında yapılan çalışmaları şu ifadelerle özetledi: “TOKİ’nin yapmış olduğu site yönetiminden şikayetçiyiz. Site yönetimlerinin aidat ücretleri çok yüksek ve vatandaş bu ücreti ödeyemiyor. 750 TL aidat ücreti çok fazla. Vatandaş mağdur bu konuda. Bu ücrete rağmen site içerisinde olan eksikler giderilmiyor. Asansörlerin biri çalışıyorsa diğeri arızalı durumda. Devletimiz yapılması gerekenleri yapıyor ama hala eksiklerimiz var. Binalardan kaynaklı sorunlar devam etmekte. Bazı teras katlarından hala su gelmekte aşağı katlara. Bina girişindeki kapıların tadilatları hala yapılmadı.”