Ekonomi Kilitlendi

Hükümetin pandemi döneminde esnaf ve işletmelerine verdiği desteklerin sahaya nasıl yansıdığı ve piyasayı nasıl etkilediğini işin muhataplarına sorduk.

Hakimiyet Gazetesi olarak verilen kredilerin, ya da değişik bakanlıklar ve kurumlarca açıklanan kredileri almak için müracaatta  istenen belgeler ile sağlanması istenen koşulların esnaflara nasıl yansıdığını sorguladık.

ELAZIĞ TSO BAŞKANI ARSLAN : “5 PAKET AÇIKLANDI”
Pandemi sürecinde esnaflara yönelik 5 ana paket açıklandığını belirten ETSO Başkanı Asilhan Arslan şunları söyledi:
“Bu güne kadar açıklanan 5 ana paketle birlikte piyasanın ihtiyaç duyduğu nakit miktarı bunlarla karşılandı. Bu karşılama ile birlikte piyasaya TL anlamında her hangi bir daralma yok. Bunu nerden görüyoruz, çek ödeme rakamlarından, kredi ödemelerinden görüyoruz. Bu durum, son kapanmaya kadar gitti. Son kapanma ile birlikte başka sıkıntılar baş göstermeye başladı. 

“KIŞ AYLARINDA DARALMA OLDU”
Kış aylarından gelen bir iş yapamama problemi olduğuna dikkat çeken Arslan;  “İş yapamama probleminden kasıt, özellikle hizmet sektöründe, yeme-içme ve turizm sektöründe, yolcu taşıma sektöründe, perakende sektöründe ciddi daralmalar var. Öğrenci servisleri, yolcu taşıma firmaları bunların işlerinde ciddi bir daralma söz konusu. Bu daralma ile birlikte geçen yıl piyasaya sağlanan girdi, TL anlamında piyasa da bir rahatlık yaptı. Ama şöyle bir sıkıntı oldu, piyasanın geneline yani işleri rutinde olan firmalara da bu destek sağlandı. Bu sağlanma ile birlikte piyasada bir bolluk oldu. İnsanların dövize ve altına yönelmesi böylelikle onların da yükselmesine neden oldu.” dedi.

SİCİL AFFI GETİRİLMELİ 
Geçen yıl bu paket açıklandığında,  “bu parayı her sektöre vermeyelim, ihtiyacı olanlara verelim” diye yetkililerden talepte bulunduğunu ifade eden ETSO Başkanı Arslan, şunları söyledi:
“Ödemelerini zamanında yapmadığı için  sicili bozulanlar, krediye ulaşamayanlar var. Sicil affı getirelim. Bu sicil affı ile birlikte şuanda sicili bozuk olduğunu için daralma yaşayan firmalara destek olalım diye. O zaman bunu sağlayamadık. Böylelikle de paraya ihtiyacı olan bir kitle bu destekten faydalanamadı. Halen onların sıkıntısı var piyasada. Şimdi aynı hataya düşmeme adına yeniden paket açıklanması lazım. Bu pakette de ciro kaybı yaşayan bir önceki yıla göre yüzde 30 işlerini kaybetmiş, cirosu düşmüş firmalara bir destek mekanizması gerçekten çok önemli. TESKOMB üzerinden bir destek sağlanabilir.”

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ İSABETLİ OLDU 
Birebir iş dünyasının cebine giren en önemli desteğin kısa çalışma ödeneği olduğunu ifade eden Arslan, “Çünkü diğer destekler kredi şeklindeydi. Piyasaya can suyu oldu mu, oldu hatta piyasayı ayakta tuttu. Büyüme rakamlarının olumlu tablo, kredi garanti fonunun piyasanın ihtiyaç duyduğu nakdi sağlayabilmesi ile oldu. Şimdi kış döneminde de söylediğimiz firmalar işlerini kısıtlı yürüttüler. İnsanlar normal hayata dönmediği için piyasada işlem hacminin daralmasına neden oluyor. Geldiğimiz nokta da KGF misyonunu yürüttü. Nakit desteği sağlandı. İş Dünyasında en büyük destek kısa çalışma ödeneğinden oldu. Ama başından biri şunu söyledik, mülk sahibi olsun olmasın, tüm işletmelere kira desteğinin yapılması… Çünkü kapalı dönemde kira yükünü işletmelerin kaldırabilmesi mümkün değil. Duyuyoruz, birçok firma kira konusunda sorun yaşıyor.”

KOSGEB DESTEKLERİ 
KOSGEB’in son açıkladığı paketle,  Elazığ’da desteklenecek firma sayısının 100’ü bulmasını en iyi ihtimal gördüklerini ifade eden Başkan Arslan, “Geçen yıldan beri dilimizde tüy bitti ve bunu deprem sürecinde de yaşadık. KOSGEB veri tabanına kayıtlı firmaların desteklenmesini sağlayabildik. Bunun dışındaki firmalar destek alamadı. KOSGEB veri tabanına tabi olmayan kimler vardı; eğitim sektörü, sigorta sektörü, sağlık sektörü, bu sektörlerin hiçbirine el uzatamadık. Yine aynı durum, kriterler konulmuş. KOSGEB veri tabanına kayıtlı 15 bine yakın firma var, bu desteği yüz kişi belki kullanabilecek. Bunun değiştirilmesi ve esnetilmesi lazım. Asıl desteklenmesi gereken firmalarla ilgili destek mekanizması işlememiş oldu” dedi.

“KREDİ DESTEK MEKANİZMASINI ONAYLAMIYORUZ”
Kredi ile destek mekanizmasını sıkıntılı gördükleri için çok onaylamadıklarını ifade eden ETSO başkanı Arslan, “Netice de bunların geri ödenebilmesi için işletmelerin para kazanması lazım. Son açıklanan paketin acilen esnetilmesi gerekiyor. Herkesin kullanabileceği hale getirilmesi gerekiyor. KOSGEB’in statüsü belli. KOBİ statüsündeki firmaların desteklenmesi söz konu ama bahsettiğim gibi KOSGEB veri tabanındaki firmaların da desteklenmesi için ekonomi değer kredisi gibi bazı destek mekanizmaları var. Bunların hayata geçmesi lazım. Özellikle şunu söylüyorum, ciro kaybı yaşayan firmaya destek verilsin. Onun dışında firma zaten normal ticari hayatını sürdürüyor. Herkese destek verilmesin. Ciro kaybı yaşayan, bir önceki yıla göre yüzde 30 ve üzeri cirosunu kaybetmiş firmalara destek verilsin. Her türlü destek verilsin. Onun dışındaki sistemde çalışan arkadaşlarımız işe gıdacıların, imalatçıların, inşaat malzemecilerinin desteğe ihtiyacı yok çünkü orada sistem yürüyor ama diğer sektörlerin acil desteklenmesi lazım. Onların dar günü, aylardır iş yapamıyorlar, Nasıl ayakta tutacağız?” dedi.

İŞ DÜNYASI DESTEKLENMELİ
Sektör ayrımı yapmadan bir önceki yıla göre yüzde 30 ve üzeri ciro kaybı yaşamış hangi sektör olursa olsun en az bir yıl ödemesiz mümkünse faizsiz genel giderlerini karşılayacak kadar destek verilmesi gerektiğini ifade eden Arslan, “Genel dediğim zaruri tuttuğu gideri, personeli, kirası gibi en az 4 aylık kirasını ve 4 aylık maaşını ödeyebileceği destek mekanizmalarının devreye girmesi lazım. İş dünyasının desteklenmesini istiyoruz” dedi.

CEMİL ERDEM:  “ELAZIĞ’A POZİTİF AYRIMCILIK YAPILMALI”
Elazığ’da sadece pandemi ile değil deprem nedeniyle de zor günler geçirdiklerini ifade eden Elazığ Esnaf Odaları Birlik Başkanı Cemil Erdem, “Her zaman açıklamalarımızda şunu söyledik; Elazığ’da kesinlikle ve kesinlikle pozitif ayrımcılık yapılması gerekiyor dedik. Sayın Cumhurbaşkanımıza verdiğimiz dosyada da ilettik. 3 ay bin lira destek verildi. Biz onun en az 6 ay olmasını istedik. Ya da Elazığlı esnafa 10 bin lira bir hibe verilmesini istedik. Gayretli çalışmalarımız oldu ama çözemedik. Yani pandemi ve deprem dolayı Elazığlı esnaflar çok ciddi zararlar gördü ve görmeye de devam ediyor” dedi.

“SÖYLEM VAR, EYLEM YOK”
Yetkililerden “kredi veriyoruz” gibi söylemler olduğunu ancak hizmet sektörüne hiçbir şey desteğin verilmediğini ifade eden Elazığ Esnaf Odaları Birlik Başkanı Cemil Erdem şunları söyledi:
 Sadece ve imalat ve üretim sektörüne destekler veriliyor. Bu sorunun bir an önce çözülmesi gerekiyor. Adamın çeki ve senedi yazılmış o esnafa destek yok. Peki destek kime olacak? Zarar görmeyen esnaf var mı? Özellikle Elazığ’a esnek davranmak lazım.”

“MİLLETVEKİLLERİMİZDEN NETİCE ALAMADIK” 
Verilecek kredi ve desteklerin hibe olması gerektiğinin altını çizen Erdem, “Esnafın ödeyecek hali yok. Bir buçuk yıldır esnaf perişan. Daha fazla hibe desteği verilirse esnafımız nefes alabilir. Ama maalesef bu konuları dikkate alan yok. Milletvekillerimize bu konuyu iletiyoruz. Henüz bir netice alamadık” dedi. 

“ESNAF ÜLKENİN BEL KEMİĞİ”
Esnafların bir yıldan beri kapalı olduğunu ifade eden Erdem, “ Esnaflarımız maaş veremiyorlar, SGK paralarını ödeyemiyor. Bizde şuan 18 binin üzerine esnaf ve sanatkârımız var. Hiç ayrım yapmadan tüm esnafımıza ciddi anlamda yardım ve destek verilmesi lazım devlet tarafından. Yoksa esnafımızın ayakta kalma şansı çok zor görünüyor. Esnaf ülkenin bel kemiği diyoruz ama sahip çıkmıyoruz” dedi.

TURAN KURNAZ: “BU ŞARTLARLA KOSGEB KREDİSİNİ KİMSE ALAMAZ”
Pandemi dönemindeki Elazığ’da faizsiz kredi konusunda fazlasıyla destek olunmasına rağmen KOSGEB kredilerinde biraz geri kalındığını ifade eden Harput Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi Başkanı Turan Kurnaz ise şunları söyledi:
“Hazine kaynaklı kredilerde destek verildi kanısındayım. Yani Elazığ için yeterli değil elbette ama yine de Elazığ için gereken yapılmıştır diye düşünüyorum. Şu anki KOSGEB üç yıl ödemesiz kredisini Elazığ’da kimse alamaz. Şartlara kimse uymuyor. Bu kredi çok zor alınır. Şartların biraz ılımlı olması lazım diye düşünüyorum.”

“75 DEĞİL 30 BİN VERİLSİN AMA HERKESE VERİLSİN”
Küçük esnafın bu kredilerden faydalanması için şartların uygun olması gerektiğine dikkat çeken Harput Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi Başkanı Turan Kurnaz, “ 75 bin TL değil de, 30 bin TL ver. Ama herkes alsın. Pandemi bitene kadar mağduriyetler bitsin düşüncesi ile verilebilir diye düşünüyorum. Uzun vadede faizsiz bir kredi olması lazım. Şuan da pandemiden dolayı esnaf önünü göremiyor. Yetkililer de pandeminin ne olacağını ne zaman biteceğini bilmiyor. Onun için en az bir yıl ödemesiz kredi verilmesi lazım.