Bireyde sosyal fobi nedir? İşte dikkat edilmesi gerekenler
İlk Adımlar Anaokulu Kurucu Müdiresi ve Çocuk Gelişim Uzmanı Asiye Arıkan ile bireylerde sosyal fobi hakkında gazetemize açıklamalarda bulundu.
Asiye Arıkan, “Endişeli, huzursuz, olaylara aşırı tepki verme uyku problemleri (sürekli uyku hali veya uykuya dalamama ), terleme ,titreme ,tırnak yeme, utangaçlık ,kalabalık ortamlardan kaçınma ,toplum içinde konuşamama ve bununla birlikte okula gitmek istememe , anne ve babaya aşırı bağlanarak onlardan ayrılmak istememe, kendini güvende hissetmek istediği için sürekli ailesinin ve çevresinin onaylamasına ihtiyacı duyma bu ve benzeri belirtiler gösteriyorsa bu durum sosyal fobinin habercisidir.
Sosyal fobi yaşayan birey başkalarının yakınında olmak veya onlarla temas kurma beklentisi zihninin bölünmesine neden olur. Kaygılar, kurallar, uyarılar, eleştiriler ile zihni öylesine bulanır ki, diğer yapılandırılmış beyin aktivitelerine yer kalmaz. Bu belirtiler sürekli tekrarlama varsa, çocuğun bu davranışları sosyal ve aile çevresini olumsuz etkiliyorsa, okul başarısını düşürüyorsa fiziksel olarak yoğun sıkıntılar yaşıyorsa mutlaka çocukla veya bireyle bire bir ilgilenilmelidir sevginin ilginin desteğin gücünü ona yaşatmalıdır.
Eğer bu durumdan sonuç alınamıyorsa bir psikolog desteği almak gerekir. Ailesinden ve eğitimcilerden uzmanlardan destek alan bireyler sosyal becerilerini geliştirerek akranları ile keyifli ilişki kurabilir, gruplara dahil olabilir ve haklarını savunabilir toplum içinde özgüvenli bir duruşa kavuşabilir” dedi.
SOSYAL FOBİ YAŞAYAN ÇOCUĞUNUZA NASIL YARDIMCI OLABİLİRSİNİZ?
Asiye Arıkan,” Çocuğunuzun ihtiyaçlarını fark ederek ve onları karşılayarak onu büyütün-besleyin. Çok hassas olan bebek şempanzeler, onların ihtiyaçlarına karşı hassas anneler tarafından büyütüldüklerinde grup içinde lider pozisyonunu alırken aynı hassaslıktaki bebekler daha ‘ortalama’ anneler tarafından büyütüldüklerinde daha korku dolu ve kaygılı oldukları gözlemlenmiş. Duyarlı ebeveynlik, hassas çocukların kendilerini sakinleştirmeyi ve tepkilerini kontrol etmeyi öğrenmelerine yardımcı oluyor.
Çocuğunuzun kaygılarına empati ile yaklaşın ve onu utandırmaktan kaçının. Çocuğunuzun neler hissettiğini onu yargılamadan kabul etmeniz kendisini daha iyi hissettirecektir. Kendisinde bir şeylerin ‘bozuk’ ‘iyi ‘olmadığını hissettirmek sadece çocuğunuzun daha kaygılı olmasına ve daha güvensiz hissetmesine neden olacaktır. Başka kişilerin yanında kendine güvenli davranışları çocuğunuz için modelleyin.
Çocuklar ebeveynlerini izleyerek öğrenir. Başka insanlara yardımcı olabilir, tanımadığınız birine günaydın diyebilirsiniz. Sosyal beceri gerektiren her alanda rahat ve güvenli bir tutum sergileyin. Çocuğunuza hem akranları hem de yetişkinlerle kullanacağı temel sosyal becerileri öğretin. Bazen çocuklara göz teması kurma, gülümseme, sohbeti başlatma cümleleri gibi adımların öğretilmesi gerekir. Sosyal beceri içeren oyunlar yaratarak evde bol bol alıştırma yapın.
"ÇOCUĞUNUZA İHTİYAÇLARINI İFADE ETMESİ VE KENDİNİ KORUMASI İÇİN CESARETLENDİRİN"
Çocuğunuza arkadaşlık kurmayı öğretin. Çocuğunuz ile bir oyuna dahil olma, kendisini tanıtma, evine arkadaş çağırmak gibi durumları evde canlandırın. Gruplara iyi dahil olan çocuklar düşünmeden grubun oyununa dalmaz, önce grubu gözlemler ve daha sonra gruba dahil olabilecekleri yolu seçerler. Çocuğunuza sosyal becerileri konu alan hikaye kitaplarını da okumak etkili olacaktır. Çocuğunuza ihtiyaçlarını ifade etmesi ve kendini koruması için cesaretlendirin.
Ebeveynleri orada değil iken sorunlar ile baş etme konusunda her çocuğun desteğe ihtiyacı olur. Çocuğunuza zorbalık ile karşılaştığında neler yapabileceğini öğretin, ihtiyaç anında kimlerden yardım alabileceğini birlikte düşünün. Kaygıyı ve öfkeyi kontrol edebilme ve sorun çözme becerileri güçlendirme için etkinlikler yapın. Çocuğunuzu ‘utangaç’ olarak etiketlemeyin. Bunun yerine duygularını kabul edin ve bu durumu baş edilebilir olduğunu ifade edin. Örneğin:’ Bazen yeni ortamlara alışman zaman alabiliyor. Ali’nin doğum gününü hatırlıyor musun? İlk oyunlarda hep elimden tutmuştun, daha sonraki oyunlarda arkadaşların ile keyifle oynamıştın.’
Çocuğunuza sosyal kaygı konusunda etkili stratejiler öğretin. Söyleyeceği şeyler konusunda çok kaygılanıyor ise karşısındakini etkili dinlemeyi öğretebilir, kaygısı ile baş etme için stratejiler oluşturabilirsiniz. Çocuğunuzun günlük olarak sosyalleşebileceği fırsatlar yaratın. Sosyal kaygı yaşayan çocuklar sakin zamanlara ihtiyaç duyabilir. Ancak sosyal becerilerini çalışmak için sosyal ortamlara dahil olmaları gerekir. Unutmayın ki empati kurmak aşırı koruyucu olmak değildir.
"YANLIŞ BİR MESAJ VERMEMEYE ÖZEN GÖSTERİN"
Kendi başına attığı her adım için onu takdir edin. Çocuğunuzu kendisini göstermesi için zorlamayın. Bazı çocuklar yeni öğrendikleri fıkraları yeni tanıştıkları kişilere keyifle anlatırken bazı çocuklar bu durumdan hiç hoşlanmaz. Kendine özgü çocuğunuzun sadece kendini gösterdiğinde (sosyal olduğunda) ona değer verdiğiniz gibi yanlış bir mesaj vermemeye özen gösterin. Çocuğunuza bir iyi arkadaşın birçok tanıdıktan daha değerli olduğunu öğretin.
Çocuğunuza çok tanıdık kişiden çok kendisine yakın bulduğu bir-iki arkadaşı olmasının yeterli olduğunu öğretin. Arkadaşları ile paylaşabileceği şeyleri de onunla paylaşabilirsiniz. Çocuğunuza yabancılardan kaçınması gerektiğini onu korkutarak öğretmeyin. Çocuğunuzun her zaman ebeveynleri, öğretmeni veya bakıcısı ile olması gerektiğini söyleyin. Bu özel kişilerden biriyle ise yabancılardan korkmasına gerek olmadığını ifade edin.
Çocuğunuz genel olarak korku dolu ise henüz ifade edemediği korkularının ve dökemediği gözyaşlarının olduğunu fark edin. Çocuklar korktuklarında bunu paylaşmak için henüz kendilerini güvende hissetmiyor olabilirler. İnsanlar genel olarak olumsuz duyguları hissetmemeye çalışırlar ve bu duyguları bastırabilirler. Korkular ve göz yaşları içeride kitli kalabilir. Ancak vücudumuz bu duyguların bir şekilde dışarı çıkarılması gerektiğini bilir, duygular iyileşmek için bir şekilde çıkış yolu ararlar.
Bu öneriler ile kendiniz çocuğunuz veya çevrenizde bu ve buna benzer problemler yaşayan bireylere destek olabilir onların yaşadığı bu problemlere farklı bir çerçeveden bakmasına ve çözüme ulaşmasında yardımcı olabilirsiniz. Unutmayın ancak sağlıklı bireyler sağlıklı bir gelecek inşa edebilir” dedi.
