BİLGİ EDİNME HAKKI KURUMLARI ŞEFFAFLAŞTIRIR

Av. Dayı ile yaptığımız röportajın detayları şunlar:

1. Bilgi Edinme Hakkı nedir,  bizlere neleri sağlar? 

Bilgi edinme hakkını kısaca şöyle ifade edebiliriz. Bilgi Edinme hakkı, bireylerin kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının görevlerinden dolayı sahip oldukları bilgilere ulaşabilme hakkıdır.İstenilen bilgi ve belgelerin başvuru sahibinin kendisiyle doğrudan ilgisi olması gerekmez. Merak edilen veya ihtiyaç duyulan herhangi bir konuda,bilgi ve belge elde etme kolaylığı sağlar. Bu sayede kamu kurum ve kuruluşları şeffaflaşır ve de  bilgi daha kolay ulaşılabilir olur.

2. Kimler bu haktan yararlanabilir?

Demokratik ve şeffaf yönetimin gereği olan eşitlik, tarafsızlık ve açıklık ilkelerine uygun olarak, herkes bu haktan yararlanma hakkına sahiptir.

3.Yabancı uyruklu kişiler bu haktan faydalanabilir mi?

Türkiye'de ikamet eden yabancılar ile Türkiye'de faaliyette bulunan yabancı tüzel kişiler, isteyecekleri bilgi kendileriyle veya faaliyet alanlarıyla ilgili olmak kaydıyla ve karşılıklılık ilkesi çerçevesinde, bu haktan yararlanabilirler.

4. Bilgi ve Belge erişimi için hangi kurum ve kuruluşlara başvurulabilinir?

Tüm kurum ve kuruluşlar, bazı istisnalar dışındaki her türlü bilgi veya belgeyi başvuranların yararlanmasına sunmak ve bilgi edinme başvurularını etkin, süratli ve doğru sonuçlandırmak üzere, gerekli idarî ve teknik tedbirleri almakla yükümlüdürler. Üniversiteler, Barolar,  ÖSYM, Belediyeler, İl Özel İdareleri, Bakanlıklar gibi…

Kamu kurum ve kuruluşlarının internet  sayfalarında  bu hakkın kullanımını kolaylaştırmak için imkânlar sağlanılmıştır.

5. Hangi konularda bilgi ve belge istenilebilir?

Bilgi edinme başvurusu, başvurulan kurum ve kuruluşların ellerinde bulunan veya görevleri gereği bulunması gereken bilgi veya belgelere ilişkin olmalıdır.

Kurum ve kuruluşlar, ayrı veya özel bir çalışma, araştırma, inceleme ya da analiz neticesinde oluşturulabilecek türden bir bilgi veya belge için yapılacak başvurulara olumsuz cevap verebilirler.

İstenen bilgi veya belge, başvurulan kurum ve kuruluştan başka bir yerde bulunuyorsa, başvuru dilekçesi bu kurum ve kuruluşa gönderilir ve durum ilgiliye yazılı olarak bildirilir.

Başvurulan kurum ve kuruluşlar, söz konusu  başvuruları   en etkin, süratli ve doğru bir şekilde sonuçlandırmakla görevlidir.

6. Bilgi ve Belgedeki sınırlama derken neleri kastediyorsunuz, başvurana istediği her belge verilebilir mi?

Kurum ve kuruluşlarca yayımlanmış veya yayın, broşür, ilân ve benzeri yollarla kamuya açıklanmış bilgi veya belgeler, bilgi edinme başvurularına konu olamaz. Ancak, yayımlanmış veya kamuya açıklanmış bilgi veya belgelerin ne şekilde, ne zaman ve nerede yayımlandığı veya açıklandığı başvurana bildirilir.

İstenen bilgi veya belgelerde, gizlilik dereceli veya açıklanması yasaklanan bilgiler ile açıklanabilir nitelikte olanlar birlikte bulunuyor ve bunlar birbirlerinden ayrılabiliyorsa, söz konusu bilgi veya belge, gizlilik dereceli veya açıklanması yasaklanan bilgiler çıkarıldıktan sonra başvuranın bilgisine sunulur. Ayırma gerekçesi başvurana yazılı olarak bildirilir.

Kurum ve kuruluşlar, başvuru sahibine istenen belgenin onaylı bir kopyasını verirler.

Özel hayatın gizliliği kapsamında, açıklanması hâlinde kişinin sağlık bilgileri ile özel ve aile hayatına, şeref ve haysiyetine, meslekî ve ekonomik değerlerine haksız müdahale oluşturacak bilgi veya belgeler, bilgi edinme hakkı kapsamı dışındadır.

Haberleşmenin gizliliği esasını ihlâl edecek bilgi veya belgeler; ticarî sır olarak nitelenen bilgi veya belgeler; kurum ve kuruluşların kamuoyunu ilgilendirmeyen ve sadece kendi personeli ile kurum içi uygulamalarına ilişkin düzenlemeler hakkındaki bilgi veya belgeler, bilgi edinme hakkının kapsamı dışındadır. Ancak, söz konusu düzenlemeden etkilenen kurum çalışanlarının bilgi edinme hakları saklıdır.

Kurum ve kuruluşların faaliyetlerini yürütmek üzere, elde ettikleri görüş, bilgi notu, teklif ve tavsiye niteliğindeki bilgi veya belgeler, kurum ve kuruluş tarafından aksi kararlaştırılmadıkça bilgi edinme hakkı kapsamındadır.

Bilimsel, kültürel, istatistik, teknik, tıbbî, malî, hukukî ve benzeri uzmanlık alanlarında yasal olarak görüş verme yükümlülüğü bulunan kişi, birim ya da kurumların görüşleri, kurum ve kuruluşların alacakları kararlara esas teşkil etmesi kaydıyla bilgi edinme istemlerine açıktır.

7. Bilgi edinme hakkı nasıl kullanılır; nereye başvurulur?

Bilgi edinme başvurusu, başvuru sahibinin adı ve soyadı, imzası, oturma yeri veya iş adresini, başvuru sahibi tüzel kişi ise tüzel kişinin unvanı ve adresi ile yetkili kişinin imzasını ve yetki belgesini içeren dilekçe ile istenen bilgi veya belgenin bulunduğu kurum veya kuruluşa yapılır. Bu başvuru, kişinin kimliğinin ve imzasının veya yazının kime ait olduğunun tespitine yarayacak başka bilgilerin yasal olarak belirlenebilir olması kaydıyla elektronik ortamda veya diğer iletişim araçlarıyla da yapılabilir. Dilekçede, istenen bilgi veya belgeler açıkça belirtilir. Genellikle kurum ve kuruluşların kendilerine ait web sitelerinde bu tarz müracaatlar için formlar bulunur; başvurular bu formlar doldurularak kolaylıkla yapılabilir.

Bilgi edinme birimlerinde görevli personel,  başvuranlara yol göstermekle ve yardımcı olmakla yükümlüdür.  Böylece  dilekçe veya formlarda eksiklikler varsa  bu konuda başvuranla irtibata geçerek gerekli düzeltmeleri ve bilgilendirmeleri yaparlar.

8. Başvuru ne kadar zamanda yanıtlanır?

Kurum ve kuruluşlar, başvuru üzerine istenen bilgi veya belgeye erişimi on beş iş günü içinde sağlarlar. Ancak istenen bilgi veya belgenin, başvurulan kurum ve kuruluş içindeki başka bir birimden sağlanması; başvuru ile ilgili olarak bir başka kurum ve kuruluşun görüşünün alınmasının gerekmesi veya başvuru içeriğinin birden fazla kurum ve kuruluşu ilgilendirmesi durumlarında bilgi veya belgeye erişim otuz iş günü içinde sağlanır. Bu durumda, sürenin uzatılması ve bunun gerekçesi başvuru sahibine yazılı olarak ve on beş iş günlük sürenin bitiminden önce bildirilir.

Bilgi veya belgelere erişim için gereken maliyet tutarının idare tarafından başvuru sahibine bildirilmesiyle on beş iş günlük süre kesilir. Başvuru sahibi on beş iş günü içinde ücreti ödemezse talebinden vazgeçmiş sayılır.

9. Başvuruya açık ve net bir yanıt verilmezse veya talep reddedilirse neler yapılabilir?

Kurum ve kuruluşlar, bilgi edinme başvurularıyla ilgili cevaplarını yazılı olarak veya elektronik ortamda başvuru sahibine bildirirler. Başvurunun reddedilmesi hâlinde bu kararın gerekçesi ve buna karşı başvuru yolları belirtilir. Bu başvuru yolları Kanun’da detaylı şekilde süreleri ile birlikte düzenlenmiştir.

10. Başvuru için ücret ödemek gerekir mi?

Başvurunun yapıldığı kurum ve kuruluş, erişimine olanak sağladığı bilgi veya belgeler için başvuru sahibinden erişimin gerektirdiği maliyet tutarı kadar bir ücreti bütçeye gelir kaydedilmek üzere tahsil edebilir. Ancak genellikle uygulamada bilgi edinme başvuruları elektronik postayla yapıldığından ve kurum tarafından verilen yanıtlar da aynı yolla iletildiğinden dolayı herhangi bir ücret istenmemektedir.  

11. Bilgi edinme hakkı hangi yasada düzenlenmiştir?

Bilgi edinme hakkı, 33 maddeden oluşan 4982 Sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu ile tüm detayları ile düzenlenmiştir.