VERTİGO DÜNYANIZI DÖNDÜRMESİN!
BAŞAK MERAL GÜNDÜZ Denge problemlerinden baş dönmesine kadar günlük hayatta ciddi sorunlara yol açan vertigoyu Özel Doğu Anadolu Hastanesi K.B.B Uzmanı Op.Dr. Mücahit YILDIZ,açıkladı.
Vertigo nedir?
Baş dönmesi, hastanın dengesini sağlamada yaşadığı problemlerdir. Bu durum hastayı yatağa düşürerek gözlerini açamayacak hale getiren şiddetli bir baş dönmesinden sadece bazı zamanlarda kayma hissine kadar değişebilir. Bazen yalnızca göz kararması şeklinde kendini gösterebilir. Tıp dilinde bu soruna, 'Vertigo' adı verilir.
Baş dönmesi hangi şekillerle kendini gösterir?
Dizziness: Başta hafiflik, sallantı hissi, dengesizlik, hareket ile yakınmalarda artış, sallanma veya itilme hissi olarak tanımlanır. Klasik baş dönmesinde (vertigo) olduğu gibi etrafın dönmesi, eşyaların hareket etmesi hissi yoktur.
Vertigo: 'Dizziness'ın alt tipidir. Hastanın kendinin veya çevresinin dönücü şekilde hareket hissi vardır. Dizzines'ten ayrımı önemlidir; çünkü vertigo iç kulaktaki vestibüler organların asimetrik fonksiyon bozukluğundan kaynaklanırken, dizziness, beyin, sistemik hastalıklar veya tansiyon veya kalp hastalıklarına bağlı olarak oluşabilir. Eğer vertigo ile birlikte kulakta işitme kaybı, çınlama veya kulakta basınç hissi de varsa neden çok büyük olasılıkla iç kulak kaynaklıdır. Bulanık görme, görüntülerin karışması (osilopsi), gözlerde oluşan nistagmus nedeniyle hastalar tarafından tanımlanan görme yakınmalarıdır.
Baş Dönmesi Olan Hastalara Nasıl Teşhis Konur?
Kaslar, kemikler ve eklemlerimizden gelen duyular ile iç kulaklarımız ve gözlerimizden gelen bilgilerin, beyincik ve beyin tarafından toplanıp analiz edilmesi sonucu denge oluşur. Bu karmaşık yapıdaki
bir bozukluk sonucu ortaya çıkan baş dönmesinin sebebini bulabilmek için, bütün bu bölgeler gözden geçirilmelidir. Teşhis için öncelikle kulak burun boğaz ve nöroloji bölümleri tarafından değerlendirilme yapılır. Ancak bazı durumlarda dhiliye, göz hastalıkları ve bazen de fizik tedavi bölümlerini de içeren multi-disipliner bir yaklaşıma ihtiyaç duyulur.
Vertigo nasıl sınıflandırılır?
Vertigo kaynak aldığı yapılara göre periferal ve santral vertigo olarak ikiye ayrılır.
Periferik Vertigo: Vertigonun nedeni iç kulak veya vestibüler organlardır ve bu tür vertigo periferal, otolojik veya vestibüler vertigo olarak isimlendirilir. Periferik vertigonun en sık nedeni benign paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV) dur; bunu Meniere hastalığı, superior semisirküler kanal zedelenmesi, labirintis izler. İç kulağı etkiliyen influenza, soğuğa maruziyet, travma gibi etkenler geçici vertigo ataklarına yol açabilir. Aynı zamanda bazı antiyotikler (aminoglikozidler, streptomisin, Asetil salisilik asit vb) da kanal sisteminde hasara yol açarak vertigo ataklarına neden olabilir.
VERTİGO ÇEŞİTLERİ
Vertigonun en sık rastlanan üç farklı çeşidi bulunuyor.
1- Kulak içi kristallerinin yerinden oynaması: Stres, aşırı yorgunluk ya da bir travmanın etkisiyle iç kulakta bulunan küçük kalsiyum ve mineral kristalleri yerinden oynuyor. Kulak içindeki salyongoz bölgesine dağılan bu kristaller kişide şiddetli bir baş dönmesine neden oluyor. Şayet kristaller sol kulaktaysa sol tarafa dönüldüğünde sağ taraftaysa da sağa dönüldüğünde şiddetli bir baş dönmesi yaşanıyor. Bu durum kişiyi çok rahatsız etse de neyse ki bu baş dönmesi yaklaşık 15- 20 saniye kadar sürüyor. Hasta zaman zaman ne olduğunu anlamayıp deprem oluyor zannedebiliyor. Hatta bu baş dönmesi yaşandığında öleceğini düşünenler bile bulunuyor. Bu kişilerde teşhis kulak burun boğaz uzmanı tarafından yapılan kristal testi ile ortaya çıkartılıyor. Manevra tedavisi denilen özel bir yöntemle de kristallerin yerine gelmesi sağlanıyor.
2- İç kulaktaki denge sıvısında artış yaşanması: İç kulaktaki denge sıvısının artması vertigoya neden olyor. Aşırı tuz tüketimi, yeterli sıvı alınmaması ve yanlış beslenme alışkanlıkları bu sıvının artması ile sonuçlanabiliyor. Baş dönmesinin yanı sıra kulakta çınlama ve işitme kaybı gibi sorunlar da belirtilere eşlik edebiliyor. Tedavisinde ilk olarak tuz kısıtlaması yapılıyor. Hastaya ilaç tedavisi uygulanıyor. Bu tedavilerin yanıt vermediği durumlarda ise kortizona başvurulabiliyor.
3- Virüslerin denge sinirinde iltihaplanmaya neden olması: Hava yoluyla alınan virüsler denge sinirinin iltihaplanmasına neden olabiliyor. Şiddetli ve uzun süreli baş dönmesi, mide bulantısı, kusma gibi şikayetlerin yaşandığı bu durumda hasta, tedavi için birkaç gün hastanede yatabiliyor. Şikayetlerin tamamen sona ermesi ise 15 günü bulabiliyor.
Vertigo hasta sayısı hızla artıyor Son yıllarda stresli ve yoğun iş yaşamının hayatımızda büyük yer alması vertigonun da artmasına neden oldu. Uzun çalışma saatlerine sağlıklı beslenememe faktörü de eklendiğinde bağışıklık sistemi güçsüzleşiyor. Kuvvetsiz bir bağışıklık sistemi ve stres vertigonun en önemli sebepleri arasında yer alıyor.
Vertigo oluşumunu engellemek için bu önerileri dikkate alın:
1- Stresten uzak durun: Stres vertigo oluşumunu neden olan en önemli faktörlerin başında yer alıyor. Bu nedenle mümkün olduğu kadar kendinize özel zamanlar ayırın ve stres faktörlerini hayatınızdan çıkartın.
2- Bağışıklık sisteminizi kuvvetlendirin: Sağlıklı beslenin: Beslenme düzenini de dondurulmuş ve hazır gıdalara yer vermeyin. Doğal ve organik ürünler tüketin. Bu sayede bağışıklık sisteminizin kuvvetlenmesine katkıda bulunmuş olursunuz. Güne yumurtayla başlayın: Yumurtada birçok mineral ve Omega 3 bulunuyor. Eğer başka bir rahatsızlığınız yoksa sabah kahvaltısında her sabah 1 ya da 2 köy yumurtası yiyin. Ceviz, badem, fındık ve fıstık yiyin: Günde bir avuç kuruyemiş yiyin. Süt için: Uzun ömürlü kutu sütler yerine günlük sütleri tercih edin. Protein içerikli gıdalardan uzak durmayın: Eğer eşlik eden bir rahatsızlığınız yoksa kırmızı et yemekten korkmayın.
3- Güneşlenin: Sağlıklı bir vücut için D vitamini çok önemli. Yapılan araştırmalar gösteriyor ki ülkemizde 100 kişiden 70'inde D vitamini eksikliği bulunuyor. Bu nedenle mümkün olduğu kadar güneşlenin. Unutmayın vücut bir denge ve bu denge bozulduğunda vertigo ortaya çıkıyor.
4- Tuzu azaltın: Tuz iç kulaktaki sıvı artışına neden olup vertigoyu tetikleyebiliyor. Bu nedenle tuzu azaltın.
5- Bol sıvı alın: Vücuttaki su tuz dengesini korumak içim bol bol su için. Ama çay ve kahve gibi içeceklerden uzak durun. Çünkü bu tarz içecekler de iç kulakta sıvı artışına neden olabiliyor.
6- Sakin sporları tercih edin: Sporun her alanda olduğu gibi vertigoda da önemi büyük. Sağlıklı yaşamın vazgeçilmez bir parçası olan spora hayatınızda mutlaka yer verin. Ancak ani hareketler barındıran ağır sporlardan uzak durun.
7- Ani hareketlerden kaçının: Başınızı çok hızlı bir şekilde sağa sola çevirmeyin, lunaparklardaki oyuncaklardan uzak durun, hızlı araba kullanmayın. Ani hareketlere neden olan bu durumlar kulak kristallerinin yerinden oynamasına neden olabiliyor.
Baş dönmesinin diğer sebepleri
Diğer sık baş dönmesi sebeplerinden başlıcalarının ise vestibuler nörinitis (denge sinirinin iltihaplanması), Meniere hastalığı (iç kulak tansiyonu), psikolojik baş dönmeleri, vertebrobaziller yetmezliğe (boyundan geçen atardamarların çeşitli sebeplerle daralması) bağlı olanlar olduğunu belirterek şu bilgileri verdi: 'Vestibuler nörinitis, genelde solunum yolları enfeksiyonları sonrası olup birkaç hafta sürekli baş dönmesiyle ve bulantı-kusma ile karakterize olan bir durumdur. Baş dönmesi oldukça rahatsız edici olup bunları bir kaç gün hastaneye yatırmak gerekebiliyor. Meniere hastalığı dediğimiz iç kulak sıvısının basıncının yükselmesine bağlı bir diğer sorunda ise dalgalı işitme kaybı, değişiklik gösteren işitme kaybı ve kulakta dolgunluk tipik görülüyor. Atakları çok şiddetli olup atak sonrasında başlangıçta işitmesi normal geliyor fakat zamanla atak sıklığı artarak işitme kayıpları kalıcı olmaya başlıyor. Meniere hastalığının tedavisinde ve korunmasında farklı tedaviler uyguluyoruz. Korunma için tuz kısıtlaması ve orta kulak basıncını düşüren idrar söktürücüleri başlıca kullanıyoruz. Atak esnasında şiddetli baş dönmesi olduğundan hastaneye yatırarak bir iki günlük serum içinde ilaçlar uyguluyoruz.
Vertigonun nedenleri nedir?
Baş dönmesi birçok organa bağlı olabilir. Ancak daha çok iç kulaktaki baş dönmesi yapan hastalıklardan söz edilmektedir. İç kulaktaki herhangi bir hastalık diğer kulak şikayetleri ile beraber baş dönmesi yapabilir. Ancak sadece baş dönmesi de oluşabilir. Baş dönmesi yapan kulak hastalıkları arasında şunlar sayılabilir:
Vertigo tanısında hangi testler kullanılır?
Pür ton odiometri, kalorik test, elektronistagmografi, komputerize dinamik posturografi, AEP (işitsel uyarılmış potansiyeller), elektrokokleografi, MRI (manyetik rezonas görüntüleme), beyin tomografisi.
Nasıl tedavi edilir?
Baş dönmesi kendisi bir hastalık olmayıp başka hastalığın belirtisi olduğu için öncelikle asıl sebebin tedavisi gerekir. Ancak birçok başdönmesi hastasında ortaya net bir sebep konamamaktadır. Bu nedenle asıl amaç baş dönmesini ortadan kaldırmak haline dönmektedir. Kulak hastalıklarına bağlı baş dönmeleri (tümörler hariç) genellikle kısa ya da uzun zamanda kendiliğinden ortadan kalkmaktadır.
Baş dönmesi, hastanın dengesini sağlamada yaşadığı problemlerdir. Bu durum hastayı yatağa düşürerek gözlerini açamayacak hale getiren şiddetli bir baş dönmesinden sadece bazı zamanlarda kayma hissine kadar değişebilir. Bazen yalnızca göz kararması şeklinde kendini gösterebilir. Tıp dilinde bu soruna, 'Vertigo' adı verilir.
Baş dönmesi hangi şekillerle kendini gösterir?
Dizziness: Başta hafiflik, sallantı hissi, dengesizlik, hareket ile yakınmalarda artış, sallanma veya itilme hissi olarak tanımlanır. Klasik baş dönmesinde (vertigo) olduğu gibi etrafın dönmesi, eşyaların hareket etmesi hissi yoktur.
Vertigo: 'Dizziness'ın alt tipidir. Hastanın kendinin veya çevresinin dönücü şekilde hareket hissi vardır. Dizzines'ten ayrımı önemlidir; çünkü vertigo iç kulaktaki vestibüler organların asimetrik fonksiyon bozukluğundan kaynaklanırken, dizziness, beyin, sistemik hastalıklar veya tansiyon veya kalp hastalıklarına bağlı olarak oluşabilir. Eğer vertigo ile birlikte kulakta işitme kaybı, çınlama veya kulakta basınç hissi de varsa neden çok büyük olasılıkla iç kulak kaynaklıdır. Bulanık görme, görüntülerin karışması (osilopsi), gözlerde oluşan nistagmus nedeniyle hastalar tarafından tanımlanan görme yakınmalarıdır.
Baş Dönmesi Olan Hastalara Nasıl Teşhis Konur?
Kaslar, kemikler ve eklemlerimizden gelen duyular ile iç kulaklarımız ve gözlerimizden gelen bilgilerin, beyincik ve beyin tarafından toplanıp analiz edilmesi sonucu denge oluşur. Bu karmaşık yapıdaki
bir bozukluk sonucu ortaya çıkan baş dönmesinin sebebini bulabilmek için, bütün bu bölgeler gözden geçirilmelidir. Teşhis için öncelikle kulak burun boğaz ve nöroloji bölümleri tarafından değerlendirilme yapılır. Ancak bazı durumlarda dhiliye, göz hastalıkları ve bazen de fizik tedavi bölümlerini de içeren multi-disipliner bir yaklaşıma ihtiyaç duyulur.
Vertigo nasıl sınıflandırılır?
Vertigo kaynak aldığı yapılara göre periferal ve santral vertigo olarak ikiye ayrılır.
Periferik Vertigo: Vertigonun nedeni iç kulak veya vestibüler organlardır ve bu tür vertigo periferal, otolojik veya vestibüler vertigo olarak isimlendirilir. Periferik vertigonun en sık nedeni benign paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV) dur; bunu Meniere hastalığı, superior semisirküler kanal zedelenmesi, labirintis izler. İç kulağı etkiliyen influenza, soğuğa maruziyet, travma gibi etkenler geçici vertigo ataklarına yol açabilir. Aynı zamanda bazı antiyotikler (aminoglikozidler, streptomisin, Asetil salisilik asit vb) da kanal sisteminde hasara yol açarak vertigo ataklarına neden olabilir.
VERTİGO ÇEŞİTLERİ
Vertigonun en sık rastlanan üç farklı çeşidi bulunuyor.
1- Kulak içi kristallerinin yerinden oynaması: Stres, aşırı yorgunluk ya da bir travmanın etkisiyle iç kulakta bulunan küçük kalsiyum ve mineral kristalleri yerinden oynuyor. Kulak içindeki salyongoz bölgesine dağılan bu kristaller kişide şiddetli bir baş dönmesine neden oluyor. Şayet kristaller sol kulaktaysa sol tarafa dönüldüğünde sağ taraftaysa da sağa dönüldüğünde şiddetli bir baş dönmesi yaşanıyor. Bu durum kişiyi çok rahatsız etse de neyse ki bu baş dönmesi yaklaşık 15- 20 saniye kadar sürüyor. Hasta zaman zaman ne olduğunu anlamayıp deprem oluyor zannedebiliyor. Hatta bu baş dönmesi yaşandığında öleceğini düşünenler bile bulunuyor. Bu kişilerde teşhis kulak burun boğaz uzmanı tarafından yapılan kristal testi ile ortaya çıkartılıyor. Manevra tedavisi denilen özel bir yöntemle de kristallerin yerine gelmesi sağlanıyor.
2- İç kulaktaki denge sıvısında artış yaşanması: İç kulaktaki denge sıvısının artması vertigoya neden olyor. Aşırı tuz tüketimi, yeterli sıvı alınmaması ve yanlış beslenme alışkanlıkları bu sıvının artması ile sonuçlanabiliyor. Baş dönmesinin yanı sıra kulakta çınlama ve işitme kaybı gibi sorunlar da belirtilere eşlik edebiliyor. Tedavisinde ilk olarak tuz kısıtlaması yapılıyor. Hastaya ilaç tedavisi uygulanıyor. Bu tedavilerin yanıt vermediği durumlarda ise kortizona başvurulabiliyor.
3- Virüslerin denge sinirinde iltihaplanmaya neden olması: Hava yoluyla alınan virüsler denge sinirinin iltihaplanmasına neden olabiliyor. Şiddetli ve uzun süreli baş dönmesi, mide bulantısı, kusma gibi şikayetlerin yaşandığı bu durumda hasta, tedavi için birkaç gün hastanede yatabiliyor. Şikayetlerin tamamen sona ermesi ise 15 günü bulabiliyor.
Vertigo hasta sayısı hızla artıyor Son yıllarda stresli ve yoğun iş yaşamının hayatımızda büyük yer alması vertigonun da artmasına neden oldu. Uzun çalışma saatlerine sağlıklı beslenememe faktörü de eklendiğinde bağışıklık sistemi güçsüzleşiyor. Kuvvetsiz bir bağışıklık sistemi ve stres vertigonun en önemli sebepleri arasında yer alıyor.
Vertigo oluşumunu engellemek için bu önerileri dikkate alın:
1- Stresten uzak durun: Stres vertigo oluşumunu neden olan en önemli faktörlerin başında yer alıyor. Bu nedenle mümkün olduğu kadar kendinize özel zamanlar ayırın ve stres faktörlerini hayatınızdan çıkartın.
2- Bağışıklık sisteminizi kuvvetlendirin: Sağlıklı beslenin: Beslenme düzenini de dondurulmuş ve hazır gıdalara yer vermeyin. Doğal ve organik ürünler tüketin. Bu sayede bağışıklık sisteminizin kuvvetlenmesine katkıda bulunmuş olursunuz. Güne yumurtayla başlayın: Yumurtada birçok mineral ve Omega 3 bulunuyor. Eğer başka bir rahatsızlığınız yoksa sabah kahvaltısında her sabah 1 ya da 2 köy yumurtası yiyin. Ceviz, badem, fındık ve fıstık yiyin: Günde bir avuç kuruyemiş yiyin. Süt için: Uzun ömürlü kutu sütler yerine günlük sütleri tercih edin. Protein içerikli gıdalardan uzak durmayın: Eğer eşlik eden bir rahatsızlığınız yoksa kırmızı et yemekten korkmayın.
3- Güneşlenin: Sağlıklı bir vücut için D vitamini çok önemli. Yapılan araştırmalar gösteriyor ki ülkemizde 100 kişiden 70'inde D vitamini eksikliği bulunuyor. Bu nedenle mümkün olduğu kadar güneşlenin. Unutmayın vücut bir denge ve bu denge bozulduğunda vertigo ortaya çıkıyor.
4- Tuzu azaltın: Tuz iç kulaktaki sıvı artışına neden olup vertigoyu tetikleyebiliyor. Bu nedenle tuzu azaltın.
5- Bol sıvı alın: Vücuttaki su tuz dengesini korumak içim bol bol su için. Ama çay ve kahve gibi içeceklerden uzak durun. Çünkü bu tarz içecekler de iç kulakta sıvı artışına neden olabiliyor.
6- Sakin sporları tercih edin: Sporun her alanda olduğu gibi vertigoda da önemi büyük. Sağlıklı yaşamın vazgeçilmez bir parçası olan spora hayatınızda mutlaka yer verin. Ancak ani hareketler barındıran ağır sporlardan uzak durun.
7- Ani hareketlerden kaçının: Başınızı çok hızlı bir şekilde sağa sola çevirmeyin, lunaparklardaki oyuncaklardan uzak durun, hızlı araba kullanmayın. Ani hareketlere neden olan bu durumlar kulak kristallerinin yerinden oynamasına neden olabiliyor.
Baş dönmesinin diğer sebepleri
Diğer sık baş dönmesi sebeplerinden başlıcalarının ise vestibuler nörinitis (denge sinirinin iltihaplanması), Meniere hastalığı (iç kulak tansiyonu), psikolojik baş dönmeleri, vertebrobaziller yetmezliğe (boyundan geçen atardamarların çeşitli sebeplerle daralması) bağlı olanlar olduğunu belirterek şu bilgileri verdi: 'Vestibuler nörinitis, genelde solunum yolları enfeksiyonları sonrası olup birkaç hafta sürekli baş dönmesiyle ve bulantı-kusma ile karakterize olan bir durumdur. Baş dönmesi oldukça rahatsız edici olup bunları bir kaç gün hastaneye yatırmak gerekebiliyor. Meniere hastalığı dediğimiz iç kulak sıvısının basıncının yükselmesine bağlı bir diğer sorunda ise dalgalı işitme kaybı, değişiklik gösteren işitme kaybı ve kulakta dolgunluk tipik görülüyor. Atakları çok şiddetli olup atak sonrasında başlangıçta işitmesi normal geliyor fakat zamanla atak sıklığı artarak işitme kayıpları kalıcı olmaya başlıyor. Meniere hastalığının tedavisinde ve korunmasında farklı tedaviler uyguluyoruz. Korunma için tuz kısıtlaması ve orta kulak basıncını düşüren idrar söktürücüleri başlıca kullanıyoruz. Atak esnasında şiddetli baş dönmesi olduğundan hastaneye yatırarak bir iki günlük serum içinde ilaçlar uyguluyoruz.
Vertigonun nedenleri nedir?
Baş dönmesi birçok organa bağlı olabilir. Ancak daha çok iç kulaktaki baş dönmesi yapan hastalıklardan söz edilmektedir. İç kulaktaki herhangi bir hastalık diğer kulak şikayetleri ile beraber baş dönmesi yapabilir. Ancak sadece baş dönmesi de oluşabilir. Baş dönmesi yapan kulak hastalıkları arasında şunlar sayılabilir:
- ÜSYE (üst solunum yolu infeksiyonları) sonrası iç kulak tutulumu
- Pozisyona bağlı baş dönmesi (BPPV olarak kısaltılır ve iç kulakta dengemizi sağlayan toza benzer bazı maddelerin fizyolojisinin bozulması)
Vertigo tanısında hangi testler kullanılır?
Pür ton odiometri, kalorik test, elektronistagmografi, komputerize dinamik posturografi, AEP (işitsel uyarılmış potansiyeller), elektrokokleografi, MRI (manyetik rezonas görüntüleme), beyin tomografisi.
Nasıl tedavi edilir?
Baş dönmesi kendisi bir hastalık olmayıp başka hastalığın belirtisi olduğu için öncelikle asıl sebebin tedavisi gerekir. Ancak birçok başdönmesi hastasında ortaya net bir sebep konamamaktadır. Bu nedenle asıl amaç baş dönmesini ortadan kaldırmak haline dönmektedir. Kulak hastalıklarına bağlı baş dönmeleri (tümörler hariç) genellikle kısa ya da uzun zamanda kendiliğinden ortadan kalkmaktadır.