Savaş en çok çocukları etkiliyor, aileler dikkat! Uzman isimden uyarı: Çocuklarınıza sakın bunları yapmayın...

Savaşın çocuklar üzerinde ki etkilerinin neler olduğunu Hakimiyet Gazetesi olarak Psikiyatri Uzmanı Dr. Ömer Deniz'e sorduk.

Dr. Deniz, “Savaşın çocuklar üzerinde çok büyük travmatik etkileri var, savaşın olumsuz etkilerini üzerlerinde yıllarca taşıyorlar, dünyanın her yerinde savaş oluyor, çocuklar ailelerinin ölümlerine tanık oluyorlar. Şiddete, silah seslerine, bomba seslerine maruz kalıyorlar, ruhsal açıdan bir çok rahatsızlıklar yaşayıp gelecekleri yok oluyor" dedi.

“SAVAŞIN ÇOCUKLAR ÜZERİNDE ÇOK BÜYÜK TRAVMATİK ETKİLERİ VAR”

Savaşın çocuklar ve yetişkinler üzerindeki etkileri üzerine konuşan Deniz; "İster istemez sosyal medyada ve televizyon kanallarında yaşanan savaşın görüntüleri ile ilgili savaşı soran çocuklara bir yanıt vermeye gerek yok. Çünkü zaten çocuklar gördüklerinin ne olduğunu savaşın ne olduğunu, izleyerek ve seyrederek görüyorlar. Tanık oluyorlar bu duruma savaşın çocuklar üzerinde çok büyük travmatik etkileri var" şeklinde konuştu.

“BOMBA SESLERİNE, ŞİDDET SESLERİNE VE SİLAH SESLERİNE BİRE BİR TANIK OLUYORLAR”

Deniz; "Sadece yetişkinler üzerinde değil çocuklar üzerinde de bu iki türlü bire bir savaşa maruz kalan savaş ortamında yaşayan çocuklar. Onlar yaralanıyorlar, yakınlarını kaybediyorlar, ebeveynlerini kaybediyorlar, binaları yıkılıyor. Bomba seslerini, şiddet seslerini, silah seslerine bire bir tanık olarak yaşıyorlar. Bu çocuklar daha travmatik olayları yaşıyorlar bunların üzerlerindeki etkileri daha ağır. Bir de başka ülkelerde televizyon ekranlarında, sosyal medyada veya aileler konuştuğunda savaşın olumsuz etkilerini yaşıyorlar. Anlatmak gerekmiyor bu durumu çoğu zaman zaten görüyorlar çocuklar." diye konuştu.

“DÜNYANIN HER YERİNDE SAVAŞ OLUYOR”

Uzman. Dr. Ömer Deniz; "Savaşın çocuklar üzerindeki psikolojik etkilerini istesek de istemesek de çocuklar televizyondan görüyorlar veya sosyal medyadan tanık oluyorlar. Mümkün olduğunca bu tür programları haberleri izlerken, çocukların bu olaylara yaralanan, yıkılan binalar, bomba sesleri ,çığlık sesleri, feryat seslerini gösteren görüntülere çok maruz kalmamaları tabi ki de önemli. Bu duruma dikkat edilebilinir ama sonuçta çocuklar savaştan etkileniyorlar. Dünyanın her yerinde savaşlar oluyor. Bugüne kadar en çok savaşların olduğu bölge ne yazık ki Ortadoğu. Yaklaşık 70 yıldır Ortadoğu'da savaş yaşanıyor, işgaller yaşanıyor, insanlar yerinden ediliyor" dedi.

''SENELERCE DEVAM EDEN BİR TAKIM KRONİK RAHATSIZLIKLARA MAĞRUZ KALIYORLAR''

Sözlerine devam eden Deniz; "Çocuklar anne ve babalarını kaybediyorlar evleri yıkılıyor, mallarını, mülklerini ,mekanlarını kaybediyorlar. Okullarından oluyorlar, eğitimlerinden oluyorlar ruhsal ve bedensel açıdan sağlık sorunları yaşıyorlar. Yaralanıyorlar, organlarını kaybediyorlar, engelli hale geliyorlar. Ruhsal açıdan senelerce devam eden bir takım kronik rahatsızlıklara maruz kalıyorlar. Bunları izleyen çocuklarda da korkular yaşanıyor anksiyete, kaygı bozuklukları yaşanıyor. Ailelerini kaybetme korkusu, tek başına uyuyamama korkusu, kendilerinin de başına böyle bir şey geleceğin şeklinde yoğun kaygılar yaşayabiliyorlar" ifadelerini kullandı.

“SAVAŞIN ETKİSİNDEN ÇOCUKLAR DONUK VE TEPKİSİZ HALE GELEBİLİYORLAR”

Uzman. Dr. Ömer Deniz; "Savaşın çocuklar üzerinde en önemli etkisi travma sonrası stres bozukluğu dediğimiz olayların yaşanmasından aylar sonra bazen de yıllar sonra ortaya çıkan ve kronik nitelikli bir rahatsızlık. Bu rahatsızlıkta çocuklar çoğunlukla duyarsız oluyorlar, ekranlarda da izliyorsunuz bu tarz çocukları sanki bir şey olmamış gibi donuk ve tepkisiz bir hale gelebiliyorlar. Yada rüyalarında o olayı tekrar tekrar yaşama, ani irkilme, sürekli tetikte bulunma hali, sürekli korku haliyle giden bir durumdur.. Yapılan araştırmalarda Filistinli çocukların yüzde 70'inde travma sonrası stres bozukluğunun geliştiği ve yıllar sonra bunun etkilerinin yaşandığı ortaya çıkmıştır "dedi.

“ÇOCUKLAR RUHSAL AÇIDAN ÖRSELENİYORLAR”

Çocukların savaşlar nedeniyle ruhsal açıdan çok yıprandığını ifade eden Deniz; "Geçen bir haberde takip ettim. 15 yaşında bir çocuk 5 defa savaşa tanıklık etmiş. 3-5 yılda bir olan savaş dolayısıyla elbette ki bu çocuklar ruhsal açıdan çok örseleniyorlar. Depresyon savaşa maruz kalan ya da savaş ortamında yaşayan çocuklarda en sık gördüğümüz ruhsal rahatsızlıklardan bir tanesi olarak karşımıza çıkıyor. Hayattan zevk almamak, mutsuzluk, isteksizlik, benlik saygısının olmaması, hayatı anlamsız bulma gibi bir durumla giden suçluluk hissetme, kendini kötü hissetme gibi bir rahatsızlıktır" diye ifade etti.

“SAVAŞTA EN ÇOK ÇOCUKLAR ETKİLENİYOR, GELECEKLERİ YOK OLUYOR”

Savaşlar nedeniyle çocukların geleceklerinin yok olduğunu ifade eden Dr. Ömer Deniz; Bir diğer sık gördüğümüz rahatsızlıklardan birisi kaygı bozuklukları. Bunlar da sürekli endişe halinde olma, sürekli korku halinde olma, ebeveynlerini, yakınlarını kaybetme korkusu, tekrar aynı şeylerin olacağı halinde yoğun bir endişe hali. Bu da çocuklarda sık gördüğümüz bir durum. Aslında savaşta en çok çocuklar etkileniyor, çocuklar zarar görüyor diyebilirim. Çünkü gelecekleri yok oluyor" dedi.

“DÜNYANIN HER YERİNDE, İNSAN OLAN HERKES SAVAŞA KARŞI”

Uzman. Dr. Ömer Deniz; "Dünyanın her yerinde insan olan herkes savaşa karşı. Savaştan etkilenen masum insanlara, sivillere ve çocukların zarar görmesine hepimiz karşıyız. Hepimiz bunlara en şiddetli seviyeden tepki göstermeliyiz. Bu insan olmanın bir gereği, Tolstoy'un çok ünlü bir sözü var “eğer acıyı hissediyorsanız canlısınız eğer başkasının acısını hissediyorsanız insansınız.” Yani evet biz bu acıyı direk hissetmiyoruz ama bizim canımızda oluşan bir ağrı değil. İnsan olmanın gereği bu acıyı hissetmek. Savaş aslında insanı insanlıktan uzaklaştıran bir süreç. Savaş kararı veren şiddet uygulayan, silah kullanan kişiler insanlık duygusunu biraz kaybediyorlar. Sürekli bir öldürme üzerine gittikleri için onların bu duyguları yok oluyor. Dolayısıyla insan olan herkes tepki gösterecek" diye konuştu.

“SAVAŞA KARŞI OLDUĞUMUZUN TEPKİSİNİ GÖSTERMELİYİZ”

Uzman Dr. Deniz, sözlerini şu ifadelerle tamamladı: "Sokaklarda tepkiler var, meclislerde tepkiler var, parlamentolarda var, devlet adamlarının tepkileri var. İnsanların kendi aile ortamlarında tepkileri var, hepimiz buna tepki göstereceğiz. Bizim burada kastettiğimiz şey tepkisiz kalmak değil, sosyal medyada da kınama tepkileri olacak. İnsanlar profillerini karartıyor, tepki olsun diye bir takım resimler paylaşıyorlar. Burada dikkat etmemiz gereken şey parçalanmış ceset gibi şiddet görüntülerini çocuklar tarafından izlenmemesi. Evde televizyonda genelde bunu babalar çok yapar, haber izlerler saatlerce yanında çocuğu varken bunu izliyorsa çocuk bundan çabuk etkilenir. Huzursuz olur kaygılanır, mutsuz olabilir ama hepimiz savaşlarda çocukların zarar görmesine ve sivillerin zarar görmesine karşıyız.”