Önalan: 'Konutlar yıl sonuna kadar tamamlanacak'

2020 ve 2023 depremleriyle birlikte Elazığ'daki en önemli kurumlardan biri haline gelen ve koordinesinde bugüne kadar binlerce konut, yüzlerce işyeri, okullar ve camilerin inşa edildiği Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü faaliyetlerini ara vermeksizin sürdürüyor.

Bir yandan şehir merkezinin kentsel dönüşümünün sağlanması için verilen destekler bir yandan kırsalda yürütülen konut faaliyetleri, devam eden deprem konutlarının inşaları ve bugünlerde en fazla merak edilen sosyal konutlar gibi önemli alanlarda faaliyet gösteren kurumun İl Müdürü olarak görev yapan Fatih Önalan ile Hakimiyet Haber takipçi ve okuyucularına özel oldukça önemli ve verimli bir röportaj gerçekleştirdik.

Elazığ'da devam eden deprem konutlarının inşası, sosyal konutlar, kırsal alanda inşa edilen evler, ahır yapımında gelinen süreç ve şehir merkezinin kentsel dönüşümüne dair önemli konuların konuşulduğu röportajımız şu şekilde:

Müdürüm; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Müdürlüğünü görevleri ve misyonuyla birlikte tanıyabilir miyiz?

'Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü her ne kadar depremle anılsa da depremden ve birbirinden bağımsız, 11 tane şubemizin de olduğu bir müdürlük. Elazığ halkımızın yoğun olarak müracaat ettiği, bizleri ziyarete geldiği özel müdürlük hakkında bilgi vermek istiyorum. Yaklaşık 253 personelle hizmet vermekteyiz. Bahsettiğim gibi birbirinden bağımsız ve farklı görevleri yürüten 12 birimimiz mevcut. Bunlardan kısaca bahsetmek isterim. Bunlardan biri Afet Şube Müdürlüğü. Afet Şube Müdürlüğümüz, ilimizde hasar tespit çalışmalarını yürüten müdürlüğümüz. Ayrıca afet öncesi hazırlıkların da yapıldığı koordinasyon işlerinin yürütüldüğü müdürlük. İkincisi Yapım ve Proje Müdürlüğü. Burada ilimizde yürütülen kamu binalarına ait kontrolörlük hizmetleri, proje hizmetleri gibi hizmetlerin yürütüldüğü bir birim. Yani İlimizdeki kamu binalarının hemen hemen hepsinde bizim imzamız var diyebilirim. Üçüncü şube müdürlüğümüz, Tabiat Varlıkları Şube Müdürlüğü. Tabiat Varlıkları Şube Müdürlüğümüzde de koruma altına aldığımız anıt ağaçlarımız, mağaralarımız var. Bunlarla ilgili çalışmaların yapıldığı korumasına yönelik planlamaların yapıldığı, yeni alanların belirlendiği bir birim. Ayrıca Sivrice ilçesinin bazı bölgelerinde sit alanı çalışmalarımız var. Bu sit alanı çalışmaları da Tabiat Varlıkları Şube Müdürlüğü vasıtasıyla yürütülüyor.

Bir diğer şube müdürlüğümüz, İmar Planlama Şube Müdürlüğü. Burada ise 1/100.000'lik çevre düzeni planı çalışmalarının yürütüldüğü, bu plan çerçevesinde görüş önerilerinin verildiği, imar konusundaki planlama noktasında itirazların değerlendirildiği bir müdürlük. Kentsel Dönüşüm Şube Müdürlüğümüz var. Şu anda iki müdürlüğümle birlikte ben bakıyorum. Normalde İl Müdürlüğü'müzden ayrılmış bir birim ama görevlendirme icabı Kentsel Dönüşüm İl Müdürlüğü ve Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü'ne beraber bakıyorum. Bu da yeni riskli alanların ve riskli yapıların belirlendiği, bunlara yönelik çalışmaların yürütüldüğü, gündemimizde olan yerinde dönüşüm projesinin yürütüldüğü, kira yardımlarının yapıldığı çok önemli bir birim. 2020 depreminden sonra bizler birçok alanda riskli alan çalışmaları yürüttük. Bu çalışmaları Kentsel Dönüşüm Müdürlüğü'ne bağlı birimle yürüttük.

2 adet çevre birimimiz var. Bunlardan biri ÇET izinleri. Bir tesis kurulacağı zaman izinlerin verildiği, denetimlerin yapıldığı, örneğin bir ahır yapılacağı zaman o ahırın konutlara olan mesafesinin belirlendiği ve çevre izinlerinin verildiği bir birim.

Çevre Denetim Şube Müdürlüğümüz var. Burası da çevre mevzuatına uygun olmayan işlerin denetlendiği bir birim. Sayın Cumhurbaşkanımızın eşi Sayın Emine Erdoğan hanımefendinin himayelerinde gerçekleştirilmiş Sıfır Atık projemiz var. Bu projeyi de çevre denetim birimi bünyesinde denetleyip takip ediyoruz. Yapı Denetim Şube Müdürlüğümüz var. Biz kamu binalarını yapıyoruz, projelerini hazırlıyoruz, yaklaşık maliyeti hesaplıyoruz ama bir de özelde yapılan inşaatlarımız var. Özelde yapılan inşaatları da yapı denetim firmaları denetliyor. Yapı denetim firmalarını da bizler denetliyoruz. Dolayısıyla bütün kamu binalarında bizim imzamız var.

Bunların dışında Yapı Malzemeleri Şube Müdürlüğümüz var. Bu müdürlüğümüzde de örneğin; ilimizde inşaata beton döküleceği zaman sondajlama suretiyle beton dökülen yerden mikserden numuneler alarak o betonun uygunluğuna bakarız. Fabrikanın denetimlerini yaparız. Piyasada inşaat sektöründe kullanılan bütün ürünlerin denetiminin yürütüldüğü bir birim. Yerel Yönetimler Şube Müdürlüğümüz var. Eskiden İçişleri Bakanlığı bünyesinde hizmet veren bir birimdi, daha sonradan bizim bakanlığımız bünyesine alındı. İlimizdeki belediyelerle ilgili çalışmaları bu birimle yürütüyoruz. Milli Emlak Müdürlüğümüz var. Hazine arazileri üzerinde çalışmaların yürütüldüğü bir birim. Hazine arazilerin tahsisi, kamulaştırılması, satışı ve kiralaması gibi işler yürütülüyor. Ve bunların hepsinin idari işlerini yürüten bir İdari İşler Müdürlüğümüz var.'

Müdürüm uzun yıllardır müdür yardımcısı olarak görev yaptınız. O yüzden Elazığ'ın sorunlarına hakimsiniz. Müdür olduktan sonra Elazığ'ın ne gibi bir sorununa denk geldiniz? Bunu çözmek için neler yapabilirsiniz?

'8 yıl Müdür Yardımcılığı görevinden sonra Sayın Bakanımızın takdir ve tensipleri ile İl Müdürü olarak atandık. Ama öncesinde de işin içinde olduğumuz için, bu şehirde doğup büyüdüğümüz için bu şehirde yaşadığım için, şehrin sorunlarını biliyorum. Şehirde hangi konularda çözüme ihtiyaç duyulduğunu biliyorduk. Sorunları bilerek iş yapmak bir avantajdır. Sorunları bilip eğer çözemezseniz bu sizin için bir dezavantaj olur. Bu nedenle iki boyutlu düşünmek lazım. Hani müdürlük bazında düşünürsek Elazığ'ın en büyük sorununun kentsel dönüşüm olduğunu düşünüyorum. Yani kentsel dönüşümü de bir sorun olarak görmüyorum ama yapı stokumuzu yenilememiz gerektiğini düşünüyorum. Şunu görmek lazım ki ülkemizin bir deprem gerçeği var. Özellikle Elazığ'da depreme hazırlıklı olmak zorundayız. Bugün televizyonda bütün bilim adamları Bingöl, Tunceli, Palu, Elazığ hattında büyük bir deprem beklediklerini belirtiyor. Ne zaman olacağını Allah'tan başka kimse bilemez ama bilimsel veriler ortada. Buna hazırlıklı olmalıyız, yapı stokumuzu yenilemeliyiz. Elbette bununla ilgili çalışmalar yapıyoruz.

2020 yılında yaşadığımız depremden önce kentsel dönüşüm strateji belgesi hazırladık. Türkiye'de pilot il olarak Elazığ seçilmişti. Yapı stokumuzla alakalı bir çalışma yürütüyorduk, bu sırada depreme yakalandık. Ardından birçok konutu yeniledik. Sadece 2020 depreminden sonra 25 binin üzerinde yapılmış konutumuz var. Yemişlik bölgesinde adeta yeni bir şehir oluşturduk 60-65 bin civarında nüfusu olan bir alan. Elbette yeterli değil. Bir şeyler yapmamız gerekiyor ve yapmaya devam ediyoruz.

Bir taraftan riskli alan çalışmaları, bir taraftan afetzedeleri oluşturduğumuz yeni konutlarla, güvenli ev ortamlarına kavuşturuyoruz. Ama ilimizde kentsel dönüşüme ihtiyacı olan yerler var mı? Elbette ki var. Özellikle şehir merkezi. Şehir merkezinde yapı stokumuzun iyi olmadığı mahallelerimiz var. Bunları hepimiz biliyoruz. Bunlar bütçe ve plan dahilinde gerçekleştirilecek işler. Hak sahipliği yürütülerek takip edilmesi gereken işler. Öyle kısa vadede gerçekleşecek projeler değil, zaman isteyen projeler ama bir an önce yapmanız gerekiyor. Bununla ilgili Elazığ Belediyemiz de bir çalışma başlattı. Malumunuz, Vali Fahri Bey Caddesi ve İstasyon Caddesi taşınacak. Kentsel dönüşüm çalışmalarını şu anda yürütüyorlar. Bizler de Müdürlüğümüzle bu çalışmalara elimizden geldiğince destek olmaya gayret gösteriyoruz. İnşallah vatandaşlarımızı bu güvensiz diye hitap ettiğimiz yapılardan bir an önce kurtaracağız. '

Müdürüm 2020 ve 2023 depremlerinin ardından ciddi konut çalışmaları yapıldı. Bu çalışmaların vatandaştaki karşılığı nedir, memnuniyet duydular mı? Nasıl davrandılar?

'2020 depreminden sonra konutları inşa ettiğimiz zaman halk arasında 2+1, 3+1 gibi tartışma konuları çıktı. Ancak Kahramanmaraş depreminde ülkemiz tarihin en büyük sınavını gördü ve bu sınavda TOKİ konutlarında herhangi bir hasar ve dezenformasyon görmedik. Hepsi uygun olarak yapılmıştı. Çünkü biz bu konutları yaparken güvenilir zemine inşa ettik. Tünel kalıp sistemiyle, sosyal donatıları yüksek şekilde ve sınırlı kat sayılarıyla inşa ettik. Yatay mimariye uygun olarak planlamaları yaptık. TOKİ konutları burada ciddi bir sınav verdi. 2023 yılında yaşadığımız depremin ardından herkes TOKİ konutlarda ev arar hale geldi. Vatandaşların şu an bize en çok sorduğu sorulardan biri sosyal konut projesi. Vatandaşlarımız Toplu Konut İdaresi'nin yaptığı konutlardan ev almak istiyorlar, daha güvenli olduğu için. Vatandaşlarımız güvenli liman olarak görüyorlar.'

Zafran'ı konut yapımında zemini sağlam olduğu için seçtiniz ve bu vatandaşın çok memnun kalmasına neden oldu. Elazığ'ın en popüler bölgesi oldu. Peki, deprem konutları için seçtiğiniz farklı yerler var mı?

'Deprem rezerv alanında yapılan konutlarda lokasyona bakılır, zemin sağlamlığına bakılır. Çünkü lokasyon da önemli bir noktadır. Konutları götürüp ücra bir noktada, kenarda, köşede yaptığınız zaman çok fazla rağbet görmüyor ve vatandaşlar bu konuda serzenişlerde bulunuyor ama biz öyle yapmadık. Biz genellikle vatandaşların taleplerini dikkate aldık ve objektif olarak kura yöntemiyle hak sahipliklerini belirledik. Yemişlik Mahallesi'ne bakıyorsunuz, Yemişlik Mahallesi yeni bir kent oldu. Zafran bölgesinde bu bölgelerden biriydi. Çok rağbet gören bir bölgeydi ve orada şu anda devam eden etabımız var. Konut yapımları devam ediyor. İnşallah kısa süre içerisinde tamamlayarak bu konutları da vatandaşlarımıza teslim edeceğiz.'

Müdürüm şehir merkezinde yıkılan ancak henüz yapılamayan binalar var. Şehir merkezinin dönüştürülmesi için bugünden sonra ne gibi adımlar atılabilir?

'Biraz önce söylediğim gibi kentsel dönüşüm projesi kapsamında yapılması gereken işlemler. Çünkü yıkılan evler yerine yenisi yapılmadı. Ya imar planının sorunu oldu, ya çekme mesafeleri sorun oldu kat malikleri kendi aralarında anlaşamadılar, ya da başka sorunlar oldu. Bu süreç içerisinde gelişecek bir şey kısa zamanda olacak bir şey değil. Bu konuda belediyemiz de bir çalışma yürütüyor. Biz de Belediyemize destek veriyoruz. Belki ilerleyen süreçte şehrin kanayan yarası olan bölgelerde bu projeler hayata geçirilebilir diye düşünüyorum.'

Biraz önce sosyal konut projesinden bahsettiniz. Ne kadar önemli olduğunu Söylediniz. Cumhurbaşkanımız 2025 yılı için böyle bir müjde vermişti. Elazığ özelinde değerlendirir misiniz?

'Elbette ki Elazığ'da da yapılacak ve şu anda bir kısım konutlarımız var, belki bunlar sosyal konut olarak değerlendirilecek ilçelerde. Ama sosyal konut projesinden Elazığ da en az diğer iller kadar faydalanacak bunu söyleyebilirim.'

Kırsal alandaki konut çalışmalarından bahseder misiniz?

'Kırsal alanda konut çalışmalarını biliyorsunuz artık Yapı İşleri Genel Müdürlüğümüz vasıtasıyla biz yürütüyoruz. Ve bu yer seçim çalışmaları da etkilenen AFAD Müdürlüğü'ndeydi. 2024 yıl Başı itibariyle bize geçti. Çalışmalarını da biz yürütüyoruz. Kırsal alanda yaptığımız, inşa ettiğimiz konutlar iki türlü konutlar. Birincisi çelik üzerine yaptığımız konutlar. İkincisi betonarme yaptığımız konutlar. Bu konuda toplu alanlardaki betonarme belli bir sayının üzerinde. Bireysel, kendi yerinde isteyenlerle çelik olarak inşa ediyoruz. Şu anda yaklaşık üç binin üzerinde devam eden konutumuz var. Yer seçim çalışmalarımız devam ediyor. Teslim ettiğimiz yerler var. Çok güzel konutlar inşa ediyoruz. Çelik evlere her ne kadar vatandaşımız biraz daha ön yargılı olarak yaklaşmış olsa da, deprem için en güvenli yapılar çelik konutlardır. Bu çelik konutları, yüz metrekare olarak inşa ediyoruz (veranda hariç).

Betonarme konutlarımız hakeza öyle. Villa tarzı konutlar inşa ediyoruz, vatandaşlarımız çok daha fazlasını hak ediyorlar. Kırsalda yaptığımız çalışmalar kapsamında bir de ahır hak sahipleri vardı. Bununla ilgili de çalışmalarımız devam ediyor. Toplu alanda veya bireysel olarak ahır yapım çalışmalarını ya EYE yöntemiyle ya da başka yöntemlerle çözeceğiz inşallah. Biliyorsunuz AFAD Müdürlüğü ahır yapımları için, evini yapana yardım kapsamında bir kredi desteği sunuyor. Kredi desteğinden faydalanarak vatandaşlar kendi ahırlarını inşa edebiliyorlar. Bu süreci biraz daha hızlandıracağız. Çünkü konutta belli bir mesafeye geldik. Ahırlarda da o mesafeye gelmeyi istiyoruz.'

Peki, müdürüm son olarak müdür olduğunuz tarihten itibaren en çok aldığınız talep neydi?

'Ben burada, günde yüzlerce vatandaşla görüşüyorum desem herhalde abartı olmaz. Vaktim olduğunca görüşmeye çalışıyorum. Hiçbir vatandaşı geri göndermemeye, geri çevirmemeye çalışıyorum. Vatandaşların Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü dendiği zaman zihinlerde kalan konut ve deprem oldu. Böyle bir izlenim kaldı. Dolayısıyla gelen vatandaşların en büyük talepleri konutlarının yenilenmesi. Bu yönde yapılacak çalışmalar deprem konutlarının veya hak sahipliği, konutlarının ne zaman yapılacağı gibi sorular. Dünya tarihinde görülmemiş bir hızla yapıyoruz biz konutları. Yani bu kadar kısa sürede bu kadar çalışma yapılabilen bir devlet yoktur. Biz Avrupa ülkelerinde dahi çalışma yürütüldüğü zaman vatandaşlara hak sahipliği verilmez. Paranla al derler. Avrupa'da sistem böyledir. Ama bizim ülkemizde öyle değil. Bizim ülkemizde Sayın Cumhurbaşkanımız vatandaşlarına sahip çıkıyor, destek veriyor. Onların hepsini hak sahibi yaptı ve kısa sürede imknsız işler başardı. Biz 200 bine yakın konut tamamladık ve Allah'ın izniyle yılsonuna kadar bütün vatandaşlarımıza konutlarını teslim edeceğiz. Dolayısıyla tablo bu olduğu zaman Vatandaşların en çok geldiği şey evim bitti mi veya ne zaman bitecek? Ne zaman yapılacak? Veya kentsel dönüşüm konusunda ne yapabiliriz? Gibilerinde talepler en çok gelen talepler bunlar.

Ben sizlere teşekkür ediyorum böyle bir imknı verdiğiniz için. Şöyle kendi adıma, şahsım adına konuşacak olursam ben bu şehrin çocuğuyum. Bu şehirde doğdum, bu şehirde büyüdüm, bu şehirde üniversiteyi okudum. Bu şehir için bir şeyler yapma zorunluluğum var. Elimden gelen bütün gayreti göstereceğim. Allah'ın izniyle hizmet alanları noktasında bulunduğum dönemde çıtayı biraz daha yukarıya taşımaya çalışacağım. Bizlere böyle bir imkan verdiğiniz için çok teşekkür ediyorum.'