Nafaka sorunu bitiyor mu?

Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılında ülkemize yakışmayan bir konu için daha adım atılıyor. Demokrasi, hukuk ve adalet için bu yüzyıllar boyunca ciddi bedeller ödeyen ve bu uğurda 15 Temmuz gibi bir hain darbe girişimini etten duvar örerek önleyen Türkiye'de adalet ve hukuk sisteminin en tartışmalı konusu süresiz nafaka için yeni yasa gündemde.

PAYLAŞ

04.03.2025 16:33
Güncelleme: 04.03.2025 16:33

Feyza Nur DİKİCİEditör/Muhabir

TAKİP ET

Türkiye'de son yılların en fazla tartışıldığı konuların başında süresiz nafaka meselesi geliyor. Haklı haksız bakılmadan, hayatını birlikte sürdürmek istemediği eşinden ayrılan erkeklerin ömrünün sonuna kadar ödemeye mahkum bırakıldığı bu defolu sistemin düzeltilmesi için gerekli adımlar nihayet atılıyor.

Konuyla ilgili yeni yasal düzenlemeler yoldayken Hakimiyet Haber, süresiz nafaka konusunu Av. Sedat Demirbağ'a sordu. Av. Demirbağ, sistemi ve defolu yönlerini altı çizilmesi gereken hususlarla anlattı.

3 BAKANLIK ORTAK ÇALIŞMA YAPIYOR

3 bakanlığın ortak çalışmasıyla odaklandığı aile hukuku alanında yapılacak yeni düzenlemelerle boşanma ve nafaka davaları birbirinden ayrılacak, ömür boyu nafaka durumu ise belli şartlara bağlı olacak. Yargı Reformu Strateji Belgesi kapsamında, AK Parti, Adalet Bakanlığı ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'nın üzerinde çalıştığı yargı paketinde bu sorunun çözümüne ilişkin maddeler yer alacak.

ÖNCE BOŞANMA SONRA NAFAKA DAVASI

Özellikle bir gün evli kalıp yıllarca nafaka ödenmesi, uzun süren boşanma davaları sebebiyle kadınların veya çocukların mağdur olması gibi olumsuzlukların önüne geçecek çalışmalar ele alınıyor. Bunun yanında aile mahkemelerinin yargılama usullerinin yenilenmesi, şiddet içermeyen aile uyuşmazlıklarında ara buluculuk sisteminin devreye girmesi gibi başlıklarda da detaylı çalışma yapılıyor. Bu kapsamda mağduriyetleri önlemek adına boşanma davasının kısa sürede sonuçlandırılması ve mal paylaşımı, nafaka, tazminat ve velayet konularının ise ayrı dava olarak görülmesine yönelik hazırlık yapılıyor.

NAFAKAYA YÖNELİK YASAL DÜZENLEMELER VE UYGULAMA

İlgili kanunun maddeleri ile ilgili bilgiler veren Av. Sedat Demirbağ, yasada süresiz ibaresinin geçtiği yeri de aktararak, 'Türk Medeni Kanunu'nun 175. Maddesi uyarınca; 'Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir.' Kanunun lafzına baktığımızda, nafakanın istenebilmesi için; boşanma yüzünden kişi yoksulluğa düşmeli ve boşanmada daha az kusurlu olmamalıdır. Bu iki şartın varlığı halinde; kişiye süresiz nafaka bağlanması mümkündür. Burada dikkat edilirse; nafakanın sadece kadına ödeneceği şeklinde bir düzenleme bulunmamaktadır. Yaygın olarak bilinenin aksine; erkek eş lehine de nafakaya hükmedilebilir ve erkek eşin de nafaka istemesinin önünde hukuki bir engel bulunmamaktadır. Uygulamada ise nadir de olsa, erkek eş lehine nafakaya hükmedildiğini görmekteyiz. Mahkemelerce nafaka konusunda verilen kararlara baktığımızda; genelde, nafakanın aylık ödendiğini görmekteyiz. Ancak nafaka, aylık ödenmek zorunda değildir. Talep edilmesi halinde nafakanın toptan ödenmesi de mümkündür. Mahkeme kararlarına baktığımızda, özellikle son zamanlarda, nafakanın toptan ödenmesi şeklindeki kararların arttığını da gözlemlemekteyiz. İrat biçiminde (aylık olarak) ödenen nafaka, alacaklı tarafın yeniden evlenmesi ya da taraflardan birinin ölümü halinde kendiliğinden sona erer. Alacaklı tarafın evlenme olmaksızın fiilen evliymiş gibi yaşaması, yoksulluğun ortadan kalkması ya da haysiyetsiz hayat sürmesi halinde mahkeme kararıyla kaldırılır.' şeklinde konuştu.

'CİDDİ PROBLEMLERLER VAR'

Nafaka konusuyla ilgili ciddi sorunlar olduğunu belirten Av. Demirbağ, 'Tarafların maddi durumunun değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hallerde nafakanın artırılmasına veya azaltılmasına karar verilebilir. Uygulamada da; nafakanın değiştirilmesi talepli davalara sıklıkla rastlamaktayız.

Nafaka ile ilgili yasal mevzuat ve uygulama özetle bu şekilde olup nafaka ile ilgili ciddi problemler süregelmekte ve ne yazık ki çözüm noktasında gerekli adımlar henüz atılmamış bulunmaktadır. Uygulamada ortaya çıkan sorunlardan birkaçına değinmek gerekirse;

NAFAKANIN SÜRESİZ OLMASI

Kanunda; evliliğin uzun veya kısa sürmesine bakılmaksızın nafakanın süresiz olarak istenebileceği düzenlenmiştir. Dolayısıyla çok kısa süren evliliklerde dahi nafakaya hükmedildiğinde, bu nafakanın ömür boyu ödenmesi gerekmektedir.

UYGULAMADA NAFAKANIN SADECE KADIN EŞ LEHİNE VERİLMESİ

Kanunda; nafakanın istenebilmesi noktasında kadın eş-erkek eş ayrımı yapılmamıştır. Ancak toplumumuzun geçmişten gelen yapısı, kadının toplumdaki ve özellikle çalışma hayatındaki yeri, geçmiş uygulamalar ve benzeri hususlar bir bütün halinde ele alındığında; nafaka, çoğunlukla kadın eş lehine verilmektedir. Kadın ve erkek eşin eşit kusurlu sayıldığı boşanma davalarının dahi neredeyse tamamında kadın eş lehine nafakaya hükmedilmektedir.

NAFAKANIN KESİLMEMESİ İÇİN ARTAN EVLİLİK DIŞI BİRLİKTELİKLER

Nafaka alacaklısı eşin evlenmesi halinde nafaka, kendiliğinden ortadan kalkmaktadır. Bu nedenle de; kendisine nafaka bağlanan kişiler, fiilen evlilik hayatı yaşasalar dahi resmi nikah yapmamakta, nafaka almaya devam etmektedirler. Süresiz hükmedilen nafakanın kesilmemesi nedeniyle ortaya çıkan ve artmaya devam eden evlilik dışı birlikteliklerin toplumun ahlaki yapısına zarar verdiği ise şüphesizdir.

NAFAKAYA DAİR PROBLEMLERİN ÇÖZÜMÜ

Nafakaya dair temel problem, süresiz olması noktasındadır. Nitekim bu problem, zaman zaman ülke gündemine getirilmekte ve özellikle son zamanlarda, siyasiler tarafından çözüm noktasında somut adımlar atılacağı ifade edilmektedir.

DİĞER ÜLKELERDE UYGULAMALAR NASIL?

Çözüm noktasında ABD ve Avrupa'daki nafaka uygulamalarına bakıldığında; ABD'nin bazı eyaletlerinde ve bazı Avrupa ülkelerinde süresiz nafakanın tamamen kaldırıldığını görmekteyiz. Süresiz nafakanın tamamen kaldırılmadığı ülkelerde ise; süresiz nafakaya çok nadiren ve uzun süren evliliklerin sona ermesi halinde hükmedildiğini görmekteyiz. Çoğu Avrupa ülkesinde ve ABD'de genel itibariyle, nafakaya kısa süreli olarak hükmedilmekte, boşanan eşlerin ekonomik hayata adapte edilerek çalışma hayatına dahil edilmesi hedeflenmektedir.

Hiç şüphesiz ülkemizde de; süresiz nafaka tamamen ortadan kaldırılmasa dahi süresiz nafakaya, nadiren ve uzun süren evliliklerin sona ermesi halinde belli şartlar altında hükmedilmesi gerekmektedir. Boşanmış kişilerin çalışma hayatına kazandırılması, ülkemizde de temel ekonomik hedeflerden biri haline getirilmelidir.

Günümüzde; kadınların toplumsal hayatta ve çalışma hayatında elde ettiği kazanımlar da göz önünde bulundurulduğunda, süresiz nafakanın çağ dışı bir uygulama olduğunu, ülkenin ekonomik ve ahlaki yapısına olumsuz yansımaları olduğunu, çözüme yönelik somut adımların ivedi olarak atılması gerektiğini düşünüyorum.' ifadelerini kullandı