Harput'un Kültür Mirası Kadim Meryem Ana Kilisesi

Yurt içinden ve yurt dışından gelen ziyaretçilerin ilgi odağı olan kilise halen daha Hristiyan vatandaşlarımız tarafından ibadet edilmek için kullanılmaktadır. Harput kalesinin doğu tarafında yer alan kilise batı duvarını kalenin kaya kütleleri olduğundan dolayı kilise kalenin içine gömülmüş gibidir. Anadolu'nun ve dünyanın es eski ibadethanelerinden biri olan Meryem Ana Kilisesine Kızıl Kilise, Süryani Kilisesi ve Yakubi Kilise adlarıyla da bilinmektedir. M.S 179 yılında inşa edildiği düşünülen kilise ilk zamanlarda kalede bulunan putperestler tarafından putların saklanması için kullanılmıştır. Yakubi Hristiyanları tarafından daha sonra bura kiliseye çevrilmiştir. Boyutları yaklaşık 20x8 m. olan kilise Harput'un doğu kısmında ve kalenin de kuzey doğu köşesine yakın olan yüksek bir kayanın üst tarafında bulunmaktadır. Kilisenin içi dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümün içinde yer alan lahit ve üzerinde Süryanice kitabesi bulunan yekpare taş kapak bulunmaktadır. İkinci bölümde dilek taşı denilen dilek tutularak üzerine taşlar yapıştırılan duvar vardır. Üçüncü bölüm ise kilesinin dini ayinler yapılan bölümü ile simetrik olarak yapılmış iki odadan oluşan dördüncü bölüm kilesinin diğer bölümlerini oluşturmaktadır. Ayinlerin yapıldığı yer, yaklaşık 1,5x2 m. ebadında olup burada sandukaya benzeyen bir taş kütlesi ve bunun üzerinde de ağaçtan yapılmış bir etiket vardır. Bu işaret, kilisenin faal olduğunu gösteren ve ruhanilerce verilen bir berat olarak kabul edilir. Sandukanın üzerinde gene işlemeli ve ağaçtan yapılmış dört köşeli bir süs eşyası daha bulunur. Ayini yöneten papaz, bu sandukanın önünde bulunan bir yükseltide durur ve Sandukanın arkası boştur. 60-70 cm ilerideki duvarda, teslis akidesini simgeleyen biri üstte ve üçü altta dört pencere bulunur. Bir üçgeni andıran pencerelerin oluşturduğu şekil; elin alına, sonra göğüslere ve daha sonra da ortaya vurularak yapılan peder, oğul Mesih ve ruh-ül kudüs işaretidir. Batı tarafındaki duvarı tamamen kaya olan Meryem Ana Kilisesi günümüze kadar yapısını koruya bilmiş dünyanın ve ülkemizin ne önemli kiliselerinden ve kültür miraslarından birisidir. Kilise M.S. 1135, 1179 ve 1262 yıllarında onarım görmüştür. 15 Ağustos'ta Süryani vatandaşlarımız tarafından ziyaret edilen kilse, ibadetin dışında akıl ve sinir hastalıklarının tedavisinde etkili ve şifalı olduğu söylenir. Bakımlı ve güzel bir aydınlatma sistemi ile oldukça güzel bir hale getirilen bu eser, tarihî Harput için çok önemli ve korunması gereken bir eserdir.