Et İthali Çözüm Değil!
Tamer ÖREN - Elazığ Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Ali DUMANDAĞ, Avrupa ülkelerinden et ithal etmenin sadece günü kurtaramaya yönelik bir çalışma olduğunu ifade ederek ' Bunun yerine düve ve dana ithalatının kolaylaştırılması hayvancılığa verilen teşvik kredilerinin gerçek hak sahiplerine ulaştırılmasıyla et ithal eden ülke konumundan yeniden canlı hayvan ihraç eden ülke konumuna gelebiliriz' dedi.
Elazığ Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Ali DUMANDAĞ ile Avrupa ülkelerinden ithal edilen ithal et ve besicilerin sorunları ve hayvancılığa verilen teşvikler konusunda konuştuk.
İthal etin piyasaya girmesiyle et fiyatlarında düşüş oldu mu ?
Sayın Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanımızın ucuz et ithal edeceğiz açıklaması ve ithal etin ulusal marketlerde satılmaya başlamasıyla 27 lira 50 kuruş ile 28 lira 50 kuruş arasında satılan karkas etin fiyatı şuan 26 lira civarında seyrediyor. Bu ister istemez besinin satışlarını olumsuz etkiledi.
Besiciler ucuz et ithaline nasıl bakıyor ?
Besiciler bu duruma tepkili. Çünkü elindeki hayvanları satamıyor. Satmak istese bile piyasadaki bazı aracı firmalara vermek zorunda kalıyorlar. Onların bir kısmı batıyor ya da besiciye söz verdiği günde ödemesini yapmıyor. Her yıl Elazığ'da da, Türkiye'nin birçok yerinde de besiler çeşitli yollarla para kaybediyor. Besicinin kaybetmesi hayvancılığa büyük zarar veriyor.
Kilogram başına 1 lira teşvik sorunu çözer
Biz bu konuyu bakanlık müsteşarına bildirdik. Et ve Süt kurumu alım fiyatlarını biraz yukarıya çeksin. Böylelikle besiciler hayvanlarını size getirsin. Alacakları güvenilir yerde olur. Bakanlık bizim söylediklerimizi dikkate aldı. Şuan Et ve Süt Kurumu etin kilogram alış fiyatını 22 lira 80 kuruştan 25 liraya yükseltti. Serbest piyasada şuan alışlar kurumun 2 lira üzerinde seyrediyor. Eğer kilogram başı 1 lirada devletimiz teşvik verirse o zaman fiyatlar yerini bulur ve besici de rahat eder.
Size göre hiç teşvik yokken et ihraç edilirken teşvik var et ithal etmemizin sebebi nedir ?
Hiç teşvik verilmeden Elazığ'dan, Türkiye'den Ortadoğu'ya canlı hayvan, et ihraç ediliyordu. Bende başta İran olmak üzere birçok ülkeye canlı hayvan ihraç ettim. Günümüzde teşvikler bayağı arttı ama; biz ithal etmeye başladık. Bunun birinci sebebi terör, yaylalar zorla boşaltıldı. İkinci sebebi ise; bana göre verilen teşvikler işin ehline verilmemesi.
Teşvikler gerçek manada yerini bulmuyor !
Devlet bizim devletimiz boşa giden her kuruş bizim cebimizden gidiyor. Çok kullandığımız bir tabir var ' Ekmeği ekmekçiye ver 1 lirada fazla ver' . Faizsiz kredi mi ya da teşvik mi verilecek bunu inceleyerek versinler. Teşviklerin verilme aşamasında STK'lar ile çalışsınlar. Teşvik olarak dana, koyun ya da keçi veriliyor alan kişi ya da kişiler 1 ay sonra götürüp yarı fiyatına satarak paraya çeviriyor. Böylelikle teşvik yerini bulmuyor.
Teşvikler köylüye de besiciye de verildiğinde bunların birbirine kefil edilerek verilmeli. Devlet, herkesi kontrol edemez. İnsanlar birbirlerini kontrol edebilir. Geçmiş yıllarda bu uygulama vardı. Şeker fabrikası besiciye hayvan başına yem, küspe desteği avans veriyordu. Besicileri üç beş kişiyi bir araya getirerek grup olarak kefil ediyordu. O gruptan bir kişi fire veremezdi. Vermeye çalışsa arkadaşı engel oluyordu. Teşvik alınan hayvanlar Et ve Balık Kurumunda kesimi yapılırdı. Devlet verdiği avansı geri alır gerisini besiciye öderdi. O zaman biz ihracat yapıyorduk. Şimdi ithalat yapıyoruz. Bunun önüne geçilmesi lazım.
İthal etlerin helal olduğu konusunda güvenim tam
İthal edilen etlerin helal- haram tartışması var. Ben bakanımızın açıklamasını bizzat dinledim. Et aldıkları ülkelere veteriner ve kasap gidiyor. İslami şartlara göre kesiliyor. Diğer yandan ülkeye kaçak yoldan getirilen etler için bir şey söyleyemem. Biz bu konuda bakanlığımızın yapmış olduğu açıklamaya güvenmek zorundayız.
Doğru politikalara hep destek olduk
Bu ülke hepimizin ülkesi, biz bu gemide beraber hareket ediyoruz. Ülkede yapılan doğru hamleleri desteklemek yapılan yanlışları da söylemek zorundayız. Sayın bakanımız göreve başlar başlamaz bir çok sorunu masasında buldu. Ben inanıyorum ki en kısa sürede bu sorunları çözüme kavuşturacaktır.
Eti ithal etmekten size göre nasıl kurtuluruz?
Düve ve dana sayısını arttırmamız gerekiyor. Et ve Süt Kurumu bunu tek başına kavuşturması da çok zor. Bazı firmalara ya da büyük besicilere ithalat hakkı tanınmalı. Tabi bunun yanında kurum burada sigorta görevi görmeli. Atılan her adımdan haberi olmalı. İthal edilecek hayvanlarla birlikte dolaylı olarak 1o bin kişiye daha iş imkanı sağlarız.
Bakanlıkta bulunan büyükbaş hayvan sayısı gerçeği yansıtmıyor
Geçmişte dana başına 200 lira teşvik veriliyordu. Vatandaş o danayı resmi olan kurumlarda kesiyordu. Kesildikten sonra sistemden düşüyordu. Faturasını Kırmızı Et Birliğine götürerek teşviğini alıyordu. O paranın inan ki 130 – 140 lirası devlete vergi olarak geri gidiyordu. Yine de vatandaş destek var diyerek bunu yapıyordu. Son birkaç aydır bu teşvik kalktı. Şuan bakanlık verilerinde 160 bin olarak gözüküyor. İnanın bu sayısı en fazla 100 bindir. Teşvik ortadan kalkınca vatandaş sattığı hayvanı sistemden düşürmedi. Bakanlık elindeki verilere bakarak hayvan sayısının yeterli olduğunu sanıyor. Gerçeği hiç de öyle değil. Eğer teşvik devam etseydi satılan hayvanlar sistemden düşer sayı gerçeği yansıtırdı. Yanılma payı da olmazdı. Devletimizin çok önemli vergi kaybı oldu.
Bakanlık birçok talebimizi haklı buldu
Geçtiğimiz haftalarda bakanlık müsteşarı Hadi TUNÇ beyi ziyaret ettik. Onlardan bazı taleplerimiz oldu. Onlarda taleplerimiz için dosya yapıp istemelerini söylediler. Bizim eksik gördüğümüz, yapılmasını istediğimiz taleplerimizin yüzde 80'ine yakınını gerçekleştirdiler. Et ve Süt Kurumunun karkas et fiyatını yükseltmesi, besicinin arpa ihtiyacını nakliyesinin Toprak Mahsulleri Ofisi ödemek şartıyla Elazığ'a getirttiler. Daha önce Samsun, İskenderun, Mersin limanlarından gidip besici kendisi arpasını getiriyordu. Şuan ihtiyacı olan ofise başvurduğunda arpalar Elazığ'a geliyor. Bunun sözünü Hadi beyden aldık.
Başbakanlık verdiğimiz dosyadan dolayı bize dönüş yaptı
Başbakanımız Binali YILDIRIM'ın Elazığ programında kendisine bir dosya vererek taleplerimiz olmuştu. Başbakanımızın başdanışmanı bizi arayarak bizim söylediklerimizi dikkate aldılar. Kendilerine ilgilerinden dolayı teşekkür ediyoruz. İnanın ki sağlam raporlar sunulursa hükümetimize sağlam cevapların geleceğinden hiç kimsenin kuşkusu olmasın.
Tarım ve hayvancılık ülkesi olmamıza rağmen neden Avrupa'dan et ithal ediyoruz?
Avrupa çiftçisinin girdileri ucuz. Meraları geniş, ihracat yapan firmalara teşvik veriliyor. Biz tam tersini yaparak ithalat yapan firmalara teşvik veriyoruz. Samanın kilosu geçen yıl 30b kuruş iken bu yıl 80 kuruş bu hep maliyeti etkiliyor. Besici parasını hayvana yatırmak yerine banka bırakarak çiftliğini boş bırakacak. Köylü vatandaş hayvan besleyemediği zaman gelip şehre yerleşecek.
Besi Organize Sanayi Bölgesi Çalışmaları devam ediyor
Besi Organize Sanayi Bölgesinin kurulması için çok ciddi çalışmalar var. Arazi için 3 yer tespit edildi. Sayın valimiz bu konuda çok ilgili ve atılan her adımı bizzat takip ediyor. Sayın valimiz Başbakanımızın Elazığ ziyaretinde bu konuyu dile getirdi. Bu konu Türkiye gündemine düştü. İnşallah kısa sürede bu Besi Organize Sanayi Bölgesini besicilerimize kazandıracağız. Bu konuda Elazığ Valiliği, Elazığ Ticaret Borsası olarak elimizi taşın dibine koyduk.
İthal etin piyasaya girmesiyle et fiyatlarında düşüş oldu mu ?
Sayın Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanımızın ucuz et ithal edeceğiz açıklaması ve ithal etin ulusal marketlerde satılmaya başlamasıyla 27 lira 50 kuruş ile 28 lira 50 kuruş arasında satılan karkas etin fiyatı şuan 26 lira civarında seyrediyor. Bu ister istemez besinin satışlarını olumsuz etkiledi.
Besiciler ucuz et ithaline nasıl bakıyor ?
Besiciler bu duruma tepkili. Çünkü elindeki hayvanları satamıyor. Satmak istese bile piyasadaki bazı aracı firmalara vermek zorunda kalıyorlar. Onların bir kısmı batıyor ya da besiciye söz verdiği günde ödemesini yapmıyor. Her yıl Elazığ'da da, Türkiye'nin birçok yerinde de besiler çeşitli yollarla para kaybediyor. Besicinin kaybetmesi hayvancılığa büyük zarar veriyor.
Kilogram başına 1 lira teşvik sorunu çözer
Biz bu konuyu bakanlık müsteşarına bildirdik. Et ve Süt kurumu alım fiyatlarını biraz yukarıya çeksin. Böylelikle besiciler hayvanlarını size getirsin. Alacakları güvenilir yerde olur. Bakanlık bizim söylediklerimizi dikkate aldı. Şuan Et ve Süt Kurumu etin kilogram alış fiyatını 22 lira 80 kuruştan 25 liraya yükseltti. Serbest piyasada şuan alışlar kurumun 2 lira üzerinde seyrediyor. Eğer kilogram başı 1 lirada devletimiz teşvik verirse o zaman fiyatlar yerini bulur ve besici de rahat eder.
Size göre hiç teşvik yokken et ihraç edilirken teşvik var et ithal etmemizin sebebi nedir ?
Hiç teşvik verilmeden Elazığ'dan, Türkiye'den Ortadoğu'ya canlı hayvan, et ihraç ediliyordu. Bende başta İran olmak üzere birçok ülkeye canlı hayvan ihraç ettim. Günümüzde teşvikler bayağı arttı ama; biz ithal etmeye başladık. Bunun birinci sebebi terör, yaylalar zorla boşaltıldı. İkinci sebebi ise; bana göre verilen teşvikler işin ehline verilmemesi.
Teşvikler gerçek manada yerini bulmuyor !
Devlet bizim devletimiz boşa giden her kuruş bizim cebimizden gidiyor. Çok kullandığımız bir tabir var ' Ekmeği ekmekçiye ver 1 lirada fazla ver' . Faizsiz kredi mi ya da teşvik mi verilecek bunu inceleyerek versinler. Teşviklerin verilme aşamasında STK'lar ile çalışsınlar. Teşvik olarak dana, koyun ya da keçi veriliyor alan kişi ya da kişiler 1 ay sonra götürüp yarı fiyatına satarak paraya çeviriyor. Böylelikle teşvik yerini bulmuyor.
Teşvikler köylüye de besiciye de verildiğinde bunların birbirine kefil edilerek verilmeli. Devlet, herkesi kontrol edemez. İnsanlar birbirlerini kontrol edebilir. Geçmiş yıllarda bu uygulama vardı. Şeker fabrikası besiciye hayvan başına yem, küspe desteği avans veriyordu. Besicileri üç beş kişiyi bir araya getirerek grup olarak kefil ediyordu. O gruptan bir kişi fire veremezdi. Vermeye çalışsa arkadaşı engel oluyordu. Teşvik alınan hayvanlar Et ve Balık Kurumunda kesimi yapılırdı. Devlet verdiği avansı geri alır gerisini besiciye öderdi. O zaman biz ihracat yapıyorduk. Şimdi ithalat yapıyoruz. Bunun önüne geçilmesi lazım.
İthal etlerin helal olduğu konusunda güvenim tam
İthal edilen etlerin helal- haram tartışması var. Ben bakanımızın açıklamasını bizzat dinledim. Et aldıkları ülkelere veteriner ve kasap gidiyor. İslami şartlara göre kesiliyor. Diğer yandan ülkeye kaçak yoldan getirilen etler için bir şey söyleyemem. Biz bu konuda bakanlığımızın yapmış olduğu açıklamaya güvenmek zorundayız.
Doğru politikalara hep destek olduk
Bu ülke hepimizin ülkesi, biz bu gemide beraber hareket ediyoruz. Ülkede yapılan doğru hamleleri desteklemek yapılan yanlışları da söylemek zorundayız. Sayın bakanımız göreve başlar başlamaz bir çok sorunu masasında buldu. Ben inanıyorum ki en kısa sürede bu sorunları çözüme kavuşturacaktır.
Eti ithal etmekten size göre nasıl kurtuluruz?
Düve ve dana sayısını arttırmamız gerekiyor. Et ve Süt Kurumu bunu tek başına kavuşturması da çok zor. Bazı firmalara ya da büyük besicilere ithalat hakkı tanınmalı. Tabi bunun yanında kurum burada sigorta görevi görmeli. Atılan her adımdan haberi olmalı. İthal edilecek hayvanlarla birlikte dolaylı olarak 1o bin kişiye daha iş imkanı sağlarız.
Bakanlıkta bulunan büyükbaş hayvan sayısı gerçeği yansıtmıyor
Geçmişte dana başına 200 lira teşvik veriliyordu. Vatandaş o danayı resmi olan kurumlarda kesiyordu. Kesildikten sonra sistemden düşüyordu. Faturasını Kırmızı Et Birliğine götürerek teşviğini alıyordu. O paranın inan ki 130 – 140 lirası devlete vergi olarak geri gidiyordu. Yine de vatandaş destek var diyerek bunu yapıyordu. Son birkaç aydır bu teşvik kalktı. Şuan bakanlık verilerinde 160 bin olarak gözüküyor. İnanın bu sayısı en fazla 100 bindir. Teşvik ortadan kalkınca vatandaş sattığı hayvanı sistemden düşürmedi. Bakanlık elindeki verilere bakarak hayvan sayısının yeterli olduğunu sanıyor. Gerçeği hiç de öyle değil. Eğer teşvik devam etseydi satılan hayvanlar sistemden düşer sayı gerçeği yansıtırdı. Yanılma payı da olmazdı. Devletimizin çok önemli vergi kaybı oldu.
Bakanlık birçok talebimizi haklı buldu
Geçtiğimiz haftalarda bakanlık müsteşarı Hadi TUNÇ beyi ziyaret ettik. Onlardan bazı taleplerimiz oldu. Onlarda taleplerimiz için dosya yapıp istemelerini söylediler. Bizim eksik gördüğümüz, yapılmasını istediğimiz taleplerimizin yüzde 80'ine yakınını gerçekleştirdiler. Et ve Süt Kurumunun karkas et fiyatını yükseltmesi, besicinin arpa ihtiyacını nakliyesinin Toprak Mahsulleri Ofisi ödemek şartıyla Elazığ'a getirttiler. Daha önce Samsun, İskenderun, Mersin limanlarından gidip besici kendisi arpasını getiriyordu. Şuan ihtiyacı olan ofise başvurduğunda arpalar Elazığ'a geliyor. Bunun sözünü Hadi beyden aldık.
Başbakanlık verdiğimiz dosyadan dolayı bize dönüş yaptı
Başbakanımız Binali YILDIRIM'ın Elazığ programında kendisine bir dosya vererek taleplerimiz olmuştu. Başbakanımızın başdanışmanı bizi arayarak bizim söylediklerimizi dikkate aldılar. Kendilerine ilgilerinden dolayı teşekkür ediyoruz. İnanın ki sağlam raporlar sunulursa hükümetimize sağlam cevapların geleceğinden hiç kimsenin kuşkusu olmasın.
Tarım ve hayvancılık ülkesi olmamıza rağmen neden Avrupa'dan et ithal ediyoruz?
Avrupa çiftçisinin girdileri ucuz. Meraları geniş, ihracat yapan firmalara teşvik veriliyor. Biz tam tersini yaparak ithalat yapan firmalara teşvik veriyoruz. Samanın kilosu geçen yıl 30b kuruş iken bu yıl 80 kuruş bu hep maliyeti etkiliyor. Besici parasını hayvana yatırmak yerine banka bırakarak çiftliğini boş bırakacak. Köylü vatandaş hayvan besleyemediği zaman gelip şehre yerleşecek.
Besi Organize Sanayi Bölgesi Çalışmaları devam ediyor
Besi Organize Sanayi Bölgesinin kurulması için çok ciddi çalışmalar var. Arazi için 3 yer tespit edildi. Sayın valimiz bu konuda çok ilgili ve atılan her adımı bizzat takip ediyor. Sayın valimiz Başbakanımızın Elazığ ziyaretinde bu konuyu dile getirdi. Bu konu Türkiye gündemine düştü. İnşallah kısa sürede bu Besi Organize Sanayi Bölgesini besicilerimize kazandıracağız. Bu konuda Elazığ Valiliği, Elazığ Ticaret Borsası olarak elimizi taşın dibine koyduk.