Elazığlıların vazgeçemediği şifa kaynağı: Adeta yok satıyor

 Soğuk algınlığı, öksürük ve bronşit gibi hastalıklara karşı doğal bir şifa kaynağı olarak bilinen turp, bölge halkı tarafından yoğun şekilde tüketiliyor. Bağışıklık sistemini güçlendiren yapısı sayesinde hastalıklara karşı koruma sağlayan turp, Elazığ mutfağının da vazgeçilmez sebzeleri arasında yer alıyor.

TURP ÇEŞİTLERİ NELERDİR?

Turpun bilinen ve pek bilinmeyen birçok farklı türü vardır. Her bir türün belirli sağlık problemlerine iyi geldiği bilinmektedir. Elazığ'da en çok tüketilen turp türlerinden biri kırmızı turptur. Bunun yanı sıra beyaz ve kara turp da sıkça tercih edilmektedir. Beyaz turp, özellikle solunum yolları enfeksiyonlarına karşı faydalı olurken, kara turp ise karaciğer sağlığını destekleyen özellikleriyle bilinir.

Turp kelimesi "Raphanus sativus" kelimesinden türemiştir ve bu kelimenin Türkçe anlamı "kokan soğan" olarak bilinmektedir. Kendine özgü keskin tadı ve güçlü bileşenleri, onu Elazığlıların sofralarında vazgeçilmez kılan faktörlerden biridir.

TURPUN BESİN İÇERİĞİ

Turp, askorbik asit (C vitamini), folik asit, magnezyum, kalsiyum ve potasyum gibi mineraller açısından oldukça zengindir. Aynı zamanda B6 vitamini ve riboflavin kaynağıdır. Turpun yaklaşık %90-95'i su, %5-10'u ise kuru maddeden oluşmaktadır. 100 gram turp şu besin değerlerini içerir:

• 17 Kcal enerji
• 1 gram protein
• 0,1 gram yağ
• 3,6 gram karbonhidrat
• 10 IU A vitamini
• 26 mg C vitamini
• 0,03 mg tiamin ve riboflavin
• 0,3 mg niasin
• 30 mg kalsiyum
• 31 mg fosfor
• 1 mg demir
• 18 mg sodyum
• 322 mg potasyum

Bazı turp türlerinde %3-4 oranında şeker bulunmaktadır. Yapılan araştırmalarda siyah turpun köklerinde yüksek oranda antioksidan, beyaz ve kırmızı turpta ise karotenoid maddesi bulunduğu belirlenmiştir. Elazığlılar, özellikle bağışıklık sistemini güçlendirmek ve vücut direncini artırmak amacıyla turpu sofralarından eksik etmemektedir.

TURPUN FAYDALARI

• Sindirim sistemini düzenler: Lif içeriği sayesinde bağırsak hareketlerini düzenleyerek kabızlığı önler.
• Bağışıklık sistemini destekler: C vitamini içeriği ile vücudu enfeksiyonlara karşı korur.
• Solunum yollarını rahatlatır: Öksürük, bronşit ve astım gibi rahatsızlıkları hafifletici etkisi vardır.
• Kalp damar sağlığını korur: Antioksidan yapısı sayesinde damar tıkanıklığını önlemeye yardımcı olur.
• Cilt ve saç sağlığını destekler: Kepeklenmeyi ve saç dökülmesini önleyici özelliklere sahiptir.
• Tiroid sağlığına katkı sağlar: Guatr hastalığına karşı tüketilmesi önerilmektedir.
• Tansiyonu dengelemeye yardımcı olur: İçeriğindeki potasyum, kan basıncını düşürmeye destek sağlar.
• Karaciğer sağlığını korur: Kara turp, safra akışını destekleyerek karaciğerin toksinlerden arınmasına yardımcı olur.
• Kanser önleyici etkilere sahiptir: DNA sarmal kırılmalarını önleyerek kanser hücrelerinin oluşumunu engelleyebilir.

ELAZIĞ MUTFAĞINDA KIRMIZI TURP NASIL TÜKETİLİR?

Kırmızı turp, Elazığ'da genellikle çiğ olarak tüketilir. Salataların içinde, yemeklerin yanında veya limon ve tuzla tatlandırılarak sofralara gelir. Fermente edilerek turşu halinde tüketmek de oldukça yaygındır. Ayrıca turpun rendelenmiş hali, yoğurtla karıştırılarak sağlıklı bir meze olarak servis edilebilir.

TURP NASIL SAKLANIR?

Turp, buzdolabında birkaç gün saklanabilir. Daha uzun süre taze kalmasını sağlamak için yapraklarının ayrılması önerilir. Yaprakları kısa sürede tüketilmeli, aksi takdirde besin değerlerini kaybedebilir. Turplar daha uzun süre muhafaza edilmek istenirse dondurulabilir ya da turşu yapılarak saklanabilir. Ancak dondurulmuş turpların çözüldüğünde lezzetinde bir miktar kayıp olabileceği unutulmamalıdır.

Elazığlıların sofralarında bolca yer verdiği turp, özellikle kış aylarında bağışıklığı güçlendirmek ve hastalıklardan korunmak için tercih edilen önemli sebzelerden biridir. Her haliyle sağlık deposu olan bu şifa kaynağını tüketirken dengeli olmaya da özen göstermek gerekir.