Depremzedelerin Hukuki Hakları Nelerdir?
Başak MERAL GÜNDÜZ/Kahramanmaraş merkezli depremin sonuçları milletimiz için ağır olmuştur. Ancak devam eden süreçte vatandaşlarımızı zorlu ve karmaşık bir süreç beklemektedir. Bu süreçteki hukuki hakları Avukat Fadile Saka gazetemize anlattı.
Fadile Saka,”Öncelikle yaşanan bu yıkıcı depremlerin ardında anlamış olduk ki yıkıma ve ölümlere sebebiyet veren deprem değil kanuna, yönetmeliğe, günümüzün bilimsel gelişmelerine göre yapılmayan binalardır. Burada pek çok aşamalı sorumluluğun söz konusu olduğu çok açıktır.
Müteahhitler, inşaat öncesi ve sırasında yapıyı mevzuata ve bilimsel gelişmelerin gereklerine uygun projelendirmekle, inşa etmekle ve yapının projesine uygun yapıldığını denetlemekle yükümlü mühendis, yapı denetçileri gibi teknik görevliler, binalara inşaat ruhsatı, yapı kullanma izin belgesi, veren görevli ve yetkililer, her aşamada denetim görevini yerine getirmeyen ilgili belediye, bakanlık yetkilileri bakımından hem cezai hem de hukuki anlamda sorumluluk doğmaktadır.
Özellikle yıkılan binalarda ölüm veya yaralanma ile sonuçlanma durumunda ilerleyen süreçte soruşturma aşamasında mağduriyetler oluşmaması için enkazlar kaldırılmadan ayrıntılı delil tespitlerinin yapılması gerekmektedir. Bu delil tespitleri mağdur olan vatandaşlarımız veya avukatları aracılığı ile mahkemeler tarafından yapılmalıdır. Bu soruşturmalar sonucunda yukarıda saydığımız ve başkaca sorumluların kanunun yüklediği sorumluluğu yerine getirmediği tespit edilirse sorumlu kişi kasten adam öldürme suçundan yargılanacaktır.
Deprem bölgelerinde yıkılan binalarla birlikte hemen yanında yıkılmayan tek bir çatlak dahi oluşmayan binaların varlığı dikkat çekmiştir. Bu durum dahi yıkılan binalar için bir ihmal silsilesinin mevcut olduğunu göstermektedir.
Kısacası hatalı imar planları, yapı izni verenler, binada eksik veya kalitesiz malzeme kullananlar, binanın kolonlarını kesenler ve tüm bunlara rağmen gerekli denetimi yapmayan ilgililer sorumludur. Yine basında da yer aldığı üzere kolonları kesilen binalar için yapılan soruşturmalarda takipsizlik kararlarının verildiği öğrenilmiştir. Ceza kanununda açık düzenlemeye rağmen takipsizlik kararı veren yargı merci görevlilerinin de hukuki, idari ve cezai sorumluluğu bulunmaktadır.
Mağdur olan kişiler bu durumlarda gerek idareye karşı gerek diğer sorumlulara karşı tazminat davası açabilecektir. İmar affından faydalanmış olmaları tazminat almalarına engel değildir”dedi.
EVİ/İŞYERİ YIKILAN/HASAR GÖREN MÜLK SAHİPLERİ DASK KONUT SİGORTASI İŞYERİ SİGORTASI YAPMALIDIR
Fadile Saka,Yine deprem sonucu evi ve yahut işyeri yıkılan-hasar gören mülk sahipleri DASK , konut sigortası ve işyeri sigortası başvurularını yapmalıdır. Unutulmamalıdır ki DASK evinizin veya iş yerinizin tam bedelini karşılamadığı gibi eşyaların bedelini de karşılamamaktadır. DASK'ın karılamadığı kısım ve eşyaları ise konut sigortası tamamlamaktadır.
Bu nedenle vatandaşlarımızın ivedi olarak Dask'a ihbarda bulunmalı ve hasar raporu hazırlandıktan sonra ödeme yapılmadığı taktirde dava açılması gerekmektedir.
Kira,eşya ve taşınma yardımları için AFAD tarafından yapılan yardımlarda yaşanılan sorunlarla ilgili mutlaka itirazda bulunulması gerekmektedir. Hak sahipliği almak isteyen vatandaşlarımızın konut ve işyerlerinin ağır hasarlı çıkması halinde haksahipliğinebaşvurabilcektir. Yine yapılan hasar tespitine itiraz edilerek yeniden hasar tespiti yapılması talep edilebilecektir. Şu aşamada hasar tespitlerine dikkat edilmesi gerekmektedir.Her şeyi enkaz altında kalan ya da ağır hasarlı olması sebebiyle evine girip hiçbir şey alamayan vatandaşlarımız kendisininveli/vasisi oldukları kişilerin geçici kimlik belgelerini e- devlet üzerinden alabilecekler ve bu belge 3 ay süreyle geçerli olacaktır.
Afet bölgesi ve OHAL ilan edilen bölgeler için henüz ayrıntılı düzenlemeler yayınlanmamıştır. Bu düzenlemelerin yakından takip edilmesi gerekmektedir. Bu süreçte vatandaşlarımızın zarara uğramaması için süreci alanında uzman bir avukatla takip edilmesi gerektiğini ifade etti.