Boşanmış Kadının Çocuğa Kendi Soyadını Verme Hakkı

Avukat Fadile SAKA,”Medeni kanunumuzda evlilik birliği içerisinde doğan çocuğun ailenin soyadını alacağı hüküm altına alınmıştır. Ancak boşanmış çiftlerde çocuğun, velayeti verilen annenin soyadını taşıması yakın zamana kadar mümkün değildi. Velayet sahibi babaya çocuğa soyadını verme hakkı tanınmışken velayet sahibi anne bu haktan açıkça mahrum bırakılmıştı. Velayet hakkının kullanımı konusunda anne ve baba arasında eşitlik ilkesi açıkça ihlal edilmekteydi. Anayasa Mahkemesinin 08.12.2011 tarihli emsal kararları neticesinde velayet sahibi annenin çocuğa kendi soyadını verebilmesinin önündeki kanuni engel kalkmıştır.

Zira “02/07/1934 tarih ve 2525 sayılı Soyadı Kanunun 4. maddesi; 'Soyadı seçme vazifesi ve hakkı evlilik birliğinin reisi olan kocaya aittir. Evliliğin feshi veya boşanma hallerinde çocuk anasına tevdi edilmiş olsa bile babasının seçtiği veya seçeceği adı alır...'” düzenlemesi mevcuttu. Kanunun düzenlendiği dönem bakımında ataerkil ve kadına yönelik cinsiyetçi ayrımcılığın etkisinde kalındığı çok açıktır. Ancak Soyadı Kanunu'nun 4. maddesinin ikinci fıkrasının 'Evliliğin feshi veya boşanma hallerinde çocuk anasına tevdi edilmiş olsa bile babasının seçtiği veya seçeceği adı alır.' biçimindeki birinci cümlesinin Anayasa'ya aykırı olduğundan Anayasa Mahkemesi 2010/119 Esas Sayılı, 2011/165 Karar Sayılı, 08.12.2011 Karar Tarihli kararıyla iptal edilmiş ve Resmi Gazetede yayınlanmıştır.Açıkçası bir hukukçu olarak biz Anayasa Mahkemesi tarafından verilen bu iptal kararını yerinde buluyoruz. Zira aynı hukuksal konumda olan erkeğe velayet hakkı kapsamında tanınan çocuğun soyadını belirleme hakkının kadına tanınmamasının velayet hakkının kullanılması bakımından cinsiyete dayalı ayrımcılık teşkil ettiği çok açıktır. Eşit ilkesinin ihlalidir.Ayrıca unutulmamalıdır ki çocuğun soyadı değişmekle kişisel durumu değişmemektedir. Nüfus kaydında baba olarak varlığını devam ettirmektedir”dedi.

AİLE MAHKEMESİNE AÇILACAK BİR DAVA İLE ÇOCUĞUN SOYADININ ANNENİN SOYADI İLE DEĞİŞTİRİLMESİ İSTENEBİLMEKTEDİR

Fadile Saka,”Anayasa Mahkemesinin iptal kararıyla çocuğun velayet hakkı bulunan annenin çocuğa kendi soyadını verebilmesinin önündeki engel kalkmıştır. Ancak bu soyadı değişikliğinin sadece velayet hakkına sahip olmak ile mümkün olmayacağı çocuğun üstün yararının korunması gerektiği yönünde Yargıtay kararları mevcuttur.Yargı kararları ışığında değerlendirirsek annenin çocuğa kendi soyadını verebilmesi için öncelikle velayet hakkına sahip olması akabinde ise soyadı değişikliğinde çocuğun üstün yararının bulunduğunu ispatlanması gerekmektedir.Peki çocuğun üstüne yararı ne demek? Çocuğun üstün yararı kısaca çocuk ile ilgili her konuda çocuğun sağlıklı fiziksel, duygusal ve kişiselgelişimine önem vermektir.

Çocuklar, bir baba olarak sorumluluklarını yerine getirmeyen, aradaki sevgi ve saygı bağının ortadan kalktığı ve gerek kendilerine gerek annelerine karşı olumsuz davranışlar sergileyen babalarının soyadlarını taşımak istemeyebiliyorlar. Kadınlar da çocuklarının bu ilgisiz eski eşin soyadını taşımasını istemeyebiliyorlar. Zira en sık karşılaştığımız durumlardan biri ilgisiz babaların çocuklarına manevi destekte bulunmadığı gibi sadece çocuklarının bakımında kullanılan iştirak nafakasını dahi ödememek için çeşitli hukuksuz yollara başvurduklarıdır. Boşanmayla birlikte çocuğu anne ile başbaşa ve kaderine terk etmektedirler.Özellikle küçük yaşlardaki çocuklar açısından anne ile soyadının farklı olduğu ve boşanmayla birlikte baba ile de herhangi bir baba-çocuk ilişkisinin bulunmadığı durumlarda ciddi problemler meydana gelmektedir. Zira çocuk bir baba figürü görmediği için kendi soyadı ile annesinin soyadının farklı olmasını çevresine açıklamakta güçlük çekmekte veya üzüntü yaşamaktadır. Ayrıca kadınlar resmi kurumlara başvuru yaparken çocuğun annesi olduğunu ispat etme sorunuyla karşılaşmaktadır.Kısacası boşanma davasıyla birlikte adeta çocuğu hayatından çıkaran, çocuktan maddi- manevi desteğini çeken babanın sadece soyadının çocukta kalmasının çocuk açısında hiçbir yarar oluşturmadığı durumlarda velayet sahibi anne çocuğa kendi soyadını verebilmektedir. Aile Mahkemesine açılacak bir dava ile çocuğun soyadının annenin soyadı ile değiştirilmesi istenebilmektedir. Herhangi bir hak kaybına uğramamak için alanından uzman bir avukattan yardım alınması önemlidir”dedi.