Harput Çarşıları

Araştırmacı~Yazar Sedat Çağlıyan eski dönemdeki Harput çarşıları hakkında bilgiler verdi.

ESKİ DÖNEMDE ÇARŞILAR ARASTA, BEDESTEN VE HANLARDAN OLUŞURDU

Sedat Çağlıyan,”Eski dönemde çarşılar arasta, bedesten ve hanlardan oluşurdu.Çarşılar genellikle camilerin yanında yer alırdı. Harputta Sarahatun, Meydan, Kurşunlu Camisi çevresinde çarşılar hizmet vermiştir. Osmanlı dönemi arastaları, belirli bir işi yapan esnafın bir araya gelmesiyle oluşurdu. Bunlardan örnek verirsek ;Demirciler çarşısı, Attarlar çarşısı, Eskiciler Çarşısı, Hıyarcılar Çarşısı, Tarakçılar Çarşısı, Terziler Çarşısı Şeytan Çarşısı adını almıştır.

Bir de aynı sokakta esnaf grupları vardır. Bunlarda saraçlar sokağı, çakucular mahallesi sokağı, kuyumcular sokağı ,dokumacılar sokağı, kalaycılar sokağı, leblebiciler sokağı ,nalbantlar sokağı, kadayıfçılar sokağı gibi. En eski dönemlerde Harput'ta bedesten olduğunu biliyoruz. Bedestenler başta mücevher ,değerli taşlar ,antika eşyalar, silahlar altın ve gümüş koşum takımları değerli kumaşların satıldığı yerlerdir. Burada zengin tüccarların bulunduğu ,kıymetli malların alınıp satıldığı kapalı alışveriş merkezleridir. Harputtaki bedesten Kurşunlu Camiinin bulunduğu kömür meydanı denilen yerdedir. Osmanlının bütün şehirlerinde olduğu gibi Harput merkezinde ve çevresinde hanlar vardı. Bu hanlar büyük ve sağlam yapılardı. Bu hanlar; Maçlıoğlu hanı ,İpli han, Aşağı han, Yeni han, Yağcı hanı, Eski han, Demirli han ,Çukur han,Şeytan çarşısında çötelizade hanı, han önünde Dayızade Emoşbey hanı ,Demirli han civarında Hacı Muhammed Efendi hanı. Saraçlar civarında Aboşzade hanı ,Saraçhanede Çötelizade hanı, Yeni han civarında Hacı İbrahim paşa hanı, Sarahatun Camii karşısında Emiloğlu hanı, Zincirli han yanında Katırcılar hanı, Hacı Murat yokuşunun sağında iki adet han Kale yolu hanları olarak bilinmektedir” dedi.

HARPUT'TAKİ ÇARŞI VE HANLARIN VARLIĞI HARPUT'UN ÖNEMLİ BİR TİCARET MERKEZİ OLDUĞUNU GÖSTERMEKTEDİR

Sedat Çağlıyan,”Harput'taki bu çarşı ve hanların varlığı bizlere Harput'un önemli bir ticaret merkezi olduğunu göstermektedir.1930 tarihinden sonra bu eserlerin çoğu yok olmaya tutmuş. Şu anda hepsi yıkılmıştır. Harput'ta 842 dükkan ,124 mağaza,15 kahve,13 fırın,1 nalbandhane,26 yağhane, Mamüretül Aziz de 201 dükkan,15 mağaza,1 salhane,10 fırın..

Mamüretül Azizde bulunan iş dalları yıllara göre değişkenlik gösterir. Buradaki hanlar Hükümet Konağı civarında hizmet vermiştir.1933 yılında Harput'ta çarşı içerisinde bir dükkanda sönmeden bırakılan tandır yüzünden yangın büyümüş yüze yakın dükkan tamamen iki mescitte kısmen yanmıştır.Gece 24 de başlayan yangın saat 4 gibi söndürülmüştür. Bu tarihten sonra dükkanlar onarılmamış 1934 tarihinde Harput Belediyesinin almış olduğu kararla evini ve dükkanını yıkıp Elazığ'a taşınma başlamıştır. Yine aynı tarihte Vali Tevfik Sırrı Gür'ün emriyle Şehroz Mahallesindeki Fırat Koleji binaları yıktırılmıştır.
Böylece Harput'taki bedesten, çarşılar ve hanlar tarih olmuştur” dedi.